કોર્ટના નિર્ણયોમાં હવે છેડતી, વેશ્યા જેવા શબ્દોનો ઉપયોગ નહીં કરી શકાય; જાણો તેની પાછળનું કારણ

કોર્ટના નિર્ણયો અને દલીલો હવે એવા શબ્દોનો ઉપયોગ કરશે નહીં જે લિંગ સ્ટીરિયોટાઇપ્સને પ્રતિબિંબિત કરે છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ અંગે એક હેન્ડબુક બહાર પાડી છે.

સુપ્રીમ કોર્ટ (ફાઈલ ફોટો)

નવી દિલ્હીઃ સુપ્રીમ કોર્ટે વેશ્યા, હૂકર, ઉપપત્ની, રખાત, સ્લટ જેવા 40 શબ્દોના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ લગાવ્યો છે. તેની નવી હેન્ડબુકમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે કોર્ટના ચુકાદાઓમાં અજાણતામાં સ્ટીરિયોટાઇપિકલ શબ્દોનો ઉપયોગ કરીને લિંગ પૂર્વગ્રહને પ્રોત્સાહન આપવા સામે ન્યાયાધીશોને સંવેદનશીલ બનાવવા માટે પગલાં લીધાં છે.

ચીફ જસ્ટિસ (CJI) DY ચંદ્રચુડે ગઈકાલે 'હેન્ડબુક ઓન કોમ્બેટિંગ જેન્ડર સ્ટીરિયોટાઈપ્સ' લોન્ચ કરી. અગાઉના કોર્ટના ચુકાદાઓમાં વપરાતા સ્ટીરિયોટિપિકલ શબ્દો પર કટાક્ષ કરતા તેમણે કહ્યું, "આ શબ્દો અયોગ્ય છે અને કોર્ટના ચુકાદાઓમાં મહિલાઓ માટે ઉપયોગમાં લેવાયા છે. આ હેન્ડબુકનો હેતુ ચુકાદાઓની ટીકા કે શંકા કરવાનો નથી, તેનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર કેવી રીતે લિંગ સ્ટીરિયોટાઇપ્સ અજાગૃતપણે કાયમી રહે છે તે પ્રકાશિત કરવાનો છે."

કેવી રીતે રૂઢિવાદી ન્યાયિક નિર્ણયો પર અસર કરી શકે છે તે સમજાવતા, હેન્ડબુક જણાવે છે, "એક ન્યાયાધીશ, અન્ય કોઈની જેમ, અજાગૃતપણે સ્ટીરિયોટાઇપિકલ માન્યતાઓ પકડી શકે છે અથવા તેના પર આધાર રાખે છે. જો કોઈ ન્યાયાધીશો કેસો નક્કી કરતી વખતે અથવા ચુકાદાઓ લખતી વખતે લોકો અથવા જૂથો વિશે પૂર્વધારણા પર આધાર રાખે છે તો તે ભારે નુકસાન કરી શકે છે."

તે જણાવે છે, "જ્યારે ન્યાયાધીશો કાયદેસર રીતે સાચા નિષ્કર્ષ પર પહોંચે છે ત્યારે પણ, તર્ક અથવા ભાષાનો ઉપયોગ જે લિંગ સ્ટીરિયોટાઇપ્સને પ્રોત્સાહન આપે છે તે કોર્ટ સમક્ષ વ્યક્તિઓની વિશેષ લાક્ષણિકતાઓ, સ્વાયત્તતા અને ગૌરવને નબળી પાડે છે." તે જણાવે છે કે, "રૂઢિવાદિતાને મજબૂત બનાવવા અને કાયમી રાખવાની અસર અન્યાયનું દુષ્ટ ચક્ર બનાવે છે."

અસંખ્ય રૂઢિપ્રયોગી શબ્દો અને તેમના વિકલ્પોની યાદી આપતા, હેન્ડબુક જણાવે છે કે કોર્ટના ચુકાદાઓમાંથી "ફેગોટ", "ડિજનરેટ વુમન" અથવા "વેશ્યા" જેવા શબ્દો દૂર કરવા જોઈએ. તેના બદલે, તે જણાવ્યું હતું કે, ન્યાયાધીશોએ સંબંધિત વ્યક્તિના જાતીય અભિગમનું વર્ણન કરવું જોઈએ - લેસ્બિયન અથવા બાયસેક્સ્યુઅલ, "સ્ત્રી" શબ્દનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ અને "ડિજનરેટ વુમન" અને "વેશ્યા" જેવા શબ્દો ટાળવા જોઈએ.

એ જ રીતે, "નિષ્ઠાવાન પત્ની" અને "આજ્ઞાકારી પત્ની" જેવા શબ્દો ટાળવા જોઈએ, હેન્ડબુક જણાવે છે. હેન્ડબુક જાતીય સતામણી અથવા બળાત્કારના કેસોમાં "બર્બાદ" જેવા શબ્દોનો ઉપયોગ કરવા સામે ચેતવણી પણ આપે છે.

આ હેન્ડબુકમાં મહિલાઓ સાથે સંબંધિત અનેક સ્ટીરિયોટાઇપ્સનો પણ પર્દાફાશ કરવામાં આવ્યો છે, જેમ કે મહિલાઓ વધુ પડતી લાગણીશીલ અને અનિર્ણાયક, અપરિણીત મહિલાઓ નિર્ણયો લેવામાં અસમર્થ હોય છે અને તમામ મહિલાઓને સંતાન પ્રાપ્તિની ઇચ્છા હોય છે.

હેન્ડબુક જણાવે છે કે, "આ શબ્દાવલીનો હેતુ ભારતીય ન્યાયતંત્રને તેના ચુકાદાઓમાં મહિલાઓ વિરુદ્ધ સ્ટીરિયોટાઇપ્સ અને સ્ટીરિયોટાઇપિકલ ભાષાને ઓળખવામાં અને ઘટાડવામાં મદદ કરવાનો છે." સુપ્રિમ કોર્ટની વેબસાઈટ પર હેન્ડબુક અપલોડ કરવામાં આવી છે.