Narak Chaturdashi 2022: નરક ચતુર્દશીના દિવસે ઘરના મુખ્ય દ્વાર પર પ્રગટાવવામાં આવે છે યમના નામનો દીવો, જાણો શું છે તેની પાછળનું કારણ

નરક ચતુર્દશીના દિવસે યમ માટે લોટનો ચારમુખી દીવો બનાવીને ઘરના મુખ્ય દ્વાર પર પ્રગટાવવામાં આવે છે.

પ્રતિકાત્મક તસવીર

Narak Chaturdashi 2022 Puja: 10 ઓક્ટોબર 2022થી કારતક મહિનો શરૂ થઈ રહ્યો છે. કાર્તિક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ત્રયોદશી એટલે કે ધનતેરસથી દીપાવલીના 5 દિવસનો તહેવાર શરૂ થાય છે. નરક ચતુર્દશી દિવાળીના એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવે છે જેને નરક ચૌદશ, રૂપ ચૌદશ અને કાળી ચૌદશ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે શ્રી કૃષ્ણ, મા કાલી અને યમરાજની પૂજા કરવામાં આવે છે. આવો જાણીએ નરક ચતુર્દશી અથવા કાળી ચૌદશના આ દિવસે તિથિ, મુહૂર્ત અને શું કરવું

નરક ચતુર્દશી 2022 મુહૂર્ત

હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ, કારતક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તારીખ 23 ઓક્ટોબર 2022 ના રોજ સાંજે 06:03 વાગ્યાથી શરૂ થશે. નરક ચતુર્દશી તિથિ 24 ઓક્ટોબર 2022 ના રોજ સાંજે 05:27 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. આ વર્ષે નરક ચતુર્દશી અને દિવાળી એક જ દિવસે 24 ઓક્ટોબર 2022ના રોજ ઉજવવામાં આવશે.

નરક ચતુર્દશીના દિવસે યમ માટે લોટનો ચારમુખી દીવો બનાવીને ઘરના મુખ્ય દ્વાર પર પ્રગટાવવામાં આવે છે. ઘરની મહિલાઓ રાત્રે દીવામાં તલનું તેલ નાખીને ચાર દીવા પ્રગટાવે છે. આ દિવસે રાત્રે વિધિ-વિધાનથી પૂજા કર્યા પછી એક દીવો પ્રગટાવો અને તેનું મુખ દક્ષિણ દિશા તરફ રાખો. અને 'મૃત્યુનામ દંડપાશાભયમ્ કાલેન શ્યામયા સાહ'. ત્રયોદશ્ય દીપદાનત સૂર્યજઃ પ્રિયતમ મામ, મંત્રનો જાપ કરીને યમની પૂજા કરે છે.

જણાવી દઈએ કે નરક ચતુર્દશીના દિવસે ઘરની બહાર મુખ્ય દ્વાર પાસે અનાજના ઢગલા પર દીવો રાખવામાં આવે છે, જે આખી રાત પ્રગટાવવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ ઘરની બહાર ચારમુખી દીવો કરવા પાછળનું કારણ શું છે? અને શા માટે આ દિવસે યમરાજની પૂજા કરવામાં આવે છે.

નરક ચતુર્દશીની દંતકથા

દંતકથા અનુસાર, એકવાર યમરાજે દૂતોને પૂછ્યું કે શું તમે જીવોને મારતી વખતે કોઈ પર દયા નથી કરતા? યમરાજના આ પ્રશ્ન પર પ્રથમ યમદૂતે ખચકાટથી ના પાડી. પરંતુ ફરીથી યમરાજની વિનંતી પર દૂતોએ એક ઘટનાનો ઉલ્લેખ કર્યો અને કહ્યું કે હેમ નામના રાજાની પત્નીએ પુત્રને જન્મ આપ્યો છે. જ્યોતિષીઓએ જન્મ પછીના નક્ષત્રની ગણતરી કરી અને કહ્યું કે જ્યારે પણ આ બાળક લગ્ન કરશે, તે ચાર દિવસ પછી જ મૃત્યુ પામશે.

આ જાણ્યા પછી રાજાએ બાળકને બ્રહ્મચારી તરીકે યમુના કિનારે એક ગુફામાં રાખ્યો અને તેને ઉછેર્યો. એક દિવસ મહારાજ હંસની યુવાન પુત્રી યમુના નદીના કિનારે વિહાર કરી રહી હતી. રાજકુમારીને જોઈને રાજકુમાર તેના પર મુગ્ધ થઈ ગયો. અને તેના લગ્ન ગાંધર્વ સાથે થયા.

લગ્નના ચાર દિવસ પછી મૃત્યુ

જ્યોતિષીય ગણતરી મુજબ, લગ્નના ચાર દિવસ પછી જ રાજકુમારનું અવસાન થયું. પતિનું મૃત્યુ જોઈને રાજકુમારી ચોધાર આંસુએ રડવા લાગી. યમદુતોએ યમરાજને કહ્યું કે એ નવપરિણીત મહારાજનો દયાભર્યો વિલાપ સાંભળીને અમારું હૃદય પણ કંપી ઊઠ્યું.

ત્યારે યમરાજે અકાળ મૃત્યુથી મુક્તિ મેળવવાનો ઉપાય જણાવ્યો

યમદુતોએ જણાવ્યું કે રાજકુમારને મારતી વખતે આંસુ રોકી શક્યા ન હતા. આવી સ્થિતિમાં એક યમદુતે યમરાજને અકાળ મૃત્યુથી બચવાનો ઉપાય પૂછ્યો. આના પર યમરાજે ઉપાય વિશે જણાવ્યું અને કહ્યું કે નરક ચતુર્દશીના દિવસે અકાળ મૃત્યુથી મુક્તિ મેળવવા માટે વિધિ-વિધાન સાથે પૂજા અને દીપ દાન કરવું જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે નરક ચતુર્દશીના દિવસે જ્યાં દીવો દાન કરવામાં આવે છે, ત્યાં લોકોને અકાળ મૃત્યુનો ડર નથી રહેતો. આ કારણથી નરક ચતુર્દશીના દિવસે યમના નામ પર દીવો દાન કરવાની પરંપરા છે.