મનુષ્યના મૃત્યુ બાદ તેમના ક્યા અંગો કેટલો સમય રહે છે જીવિત, જાણો કેટલા સમયમાં થાય છે ટ્રાન્સપ્લાન્ટ
વિવિધ અવયવોની જીવનની અવધિ અલગ અલગ હોય છે. જે તેમના પ્રત્યારોપણના સમયમર્યાદા સાથે સીધો સંબંધિત છે. શરીરમાંથી અવયવો દૂર કર્યા પછી, તેમને એક ખાસ દ્રાવણમાં અને ઠંડા તાપમાને રાખવામાં આવે છે.
માનવ શરીર કોઈ મશીનથી કમ નથી. જો કોઈ વ્યક્તિને તબીબી રીતે મૃત જાહેર કરવામાં આવે તો પણ તેના શરીરના બધા અંગો તરત જ કામ કરવાનું બંધ કરતા નથી. આધુનિક તબીબી વિજ્ઞાન અને અંગદાનની પ્રક્રિયાએ મૃત્યુ પછી પણ કેટલાક અંગોને સાચવવાનું અને જરૂરિયાતમંદોને નવું જીવન આપવાનું શક્ય બનાવ્યું છે. આ પ્રક્રિયા મુખ્યત્વે ડેડ બ્રેઇનના કેસમાં શક્ય છે, કારણ કે તેમના શરીરમાં રક્ત પરિભ્રમણ અને ઓક્સિજનનો પુરવઠો કૃત્રિમ માધ્યમ દ્વારા જાળવવામાં આવે છે, જેથી અંગોને થોડા સમય માટે જીવંત રાખી શકાય.
મૃત્યુ પછી કયા અંગો કેટલા સમય સુધી જીવંત રહે છે?
વિવિધ અવયવોનું આયુષ્ય અલગ અલગ હોય છે, જે તેમના ટ્રાન્સપ્લાન્ટ સમયરેખા સાથે સીધું સંબંધિત છે. શરીરમાંથી અંગો દૂર કર્યા પછી, તેમને ખાસ દ્રાવણમાં અને ઠંડા તાપમાને રાખવામાં આવે છે જેથી તેમની કાર્યક્ષમતા જાળવી શકાય.
અહીં કેટલાક મુખ્ય અવયવો અને ટ્રાન્સપ્લાન્ટ માટે તેમની અંદાજિત સમયરેખા છે.
હૃદય: હૃદય સૌથી સંવેદનશીલ અવયવોમાંનું એક છે. મૃત્યુ પછી 4 થી 6 કલાકની અંદર તેનું ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરવું શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
ફેફસાં: હૃદયની જેમ ફેફસાંને પણ 4 થી 6 કલાકની અંદર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરવાની જરૂર છે. આ પણ ખૂબ જ સમય-સંવેદનશીલ છે.
યકૃત: યકૃતને 8 થી 12 કલાક સુધી ટ્રાન્સપ્લાન્ટ માટે સાચવી શકાય છે. તેની તુલનાત્મક રીતે લાંબી અવધિ તેને લાંબા અંતરના પરિવહન માટે વધુ યોગ્ય બનાવે છે.
સ્વાદુપિંડ: સ્વાદુપિંડનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે 12 થી 18 કલાક સુધી ટ્રાન્સપ્લાન્ટ માટે થઈ શકે છે. કેટલાક સ્ત્રોતો અનુસાર, તે 24 કલાક સુધી હોઈ શકે છે.
આંતરડા: આંતરડાને 8 થી 16 કલાકની અંદર ટ્રાન્સપ્લાન્ટની જરૂર પડે છે.
કિડની: કિડની સૌથી લાંબા સમય સુધી ટકી રહેલ મહત્વપૂર્ણ અંગોમાંની એક છે. મૃત્યુ પછી 24 થી 36 કલાક સુધી, કેટલાક કિસ્સાઓમાં તો 72 કલાક સુધી પણ ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન માટે સુરક્ષિત રાખી શકાય છે. આ જ કારણ છે કે કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટની સંખ્યા અન્ય અંગો કરતા વધુ છે.
આંખો: મૃત્યુ પછી 6 થી 8 કલાકની અંદર આંખોના કોર્નિયાને દૂર કરી શકાય છે. જો કે, કોર્નિયલ પેશીઓને દૂર કર્યા પછી 14 દિવસ સુધી સંગ્રહિત કરી શકાય છે, જે ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન માટે વધુ સમય પૂરો પાડે છે.
ત્વચા: મૃત્યુ પછી 24 કલાકની અંદર ત્વચાની પેશીઓ દૂર કરી શકાય છે અને ખાસ પ્રક્રિયા પછી 5 વર્ષ સુધી સંગ્રહિત કરી શકાય છે.
હાડકાં: હાડકાં પણ 24 કલાકની અંદર કાઢીને 5 વર્ષ સુધી સંગ્રહિત કરી શકાય છે.
હૃદયના વાલ્વ: મૃત્યુ પછી હૃદયના વાલ્વ દૂર કરી શકાય છે અને 10 વર્ષ સુધી સંગ્રહિત કરી શકાય છે.
અંગદાનની પ્રક્રિયા અને પડકારો
મહત્વપૂર્ણ અંગોનું દાન ત્યારે જ શક્ય બને છે. જ્યારે વ્યક્તિને હોસ્પિટલમાં 'બ્રેન ડેડ' જાહેર કરવામાં આવે અને તેને વેન્ટિલેટર સપોર્ટ પર રાખવામાં આવે. આ એટલા માટે કરવામાં આવે છે કે અંગોને ઓક્સિજન મળતું રહે જો કોઈ વ્યક્તિ ઘરે અથવા કાર્ડિયાક અરેસ્ટને કારણે મૃત્યુ પામે છે, તો સામાન્ય રીતે મહત્વપૂર્ણ અંગોનું દાન શક્ય નથી, કારણ કે ઓક્સિજનના અભાવે થોડીવારમાં અંગો નુકસાન પામે છે. અંગ પ્રત્યારોપણમાં સમય ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, જેને કોલ્ડ ઇસ્કેમિયા સમય કહેવામાં આવે છે. આ સમય દરમિયાન, અંગ શરીરમાંથી બહાર કાઢીને ઠંડા વાતાવરણમાં રાખવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયામાં જેટલો ઓછો સમય લાગે છે, ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો સફળતા દર એટલો સારો હોય છે.
અંગદાન એ જીવન બચાવનાર કાર્ય છે. એ સમજવું મહત્વપૂર્ણ છે કે મૃત્યુ પછી પણ, આપણા કેટલાક અંગો થોડા સમય માટે જીવંત રહે છે અને જે બીજા કોઈને જીવનની કિંમતી ભેટ આપી શકે છે. તબીબી વિજ્ઞાન અને ઝડપી પ્રતિભાવ પ્રણાલીમાં પ્રગતિને કારણે, હવે આ અંગોનું સફળતાપૂર્વક પ્રત્યારોપણ શક્ય બન્યું છે, જેનાથી હજારો લોકોને નવજીવન મળી શકે છે.
Check out below Health Tools-
Calculate Your Body Mass Index ( BMI )
ટોપ સ્ટોરી
ટ્રેન્ડિંગ સમાચાર
