કોરોનાના દર્દીઓનો જીવ લેતી બ્લડ ક્લોટિંગની સમસ્યા કેમ થાય છે? તેનાથી બચવાનો ઉપાય શું ?

વૈજ્ઞાનિકોના કહેવા અનુસાર બંને રસી સાથે, લોહી ગંઠાઈ જવાના સંભવત: એક જ મેકેનિઝમ કામ કરી રહ્યું છે. કારણ કે બંને રસી એક જ આધારે બનાવવામાં આવી છે.

પ્રતિકાત્મક તસવીર

નવી દિલ્હીઃ દુનિયભરમાં કોરોનાના સંક્રમણ ફેલાયેલાને એક વર્ષ થઈ ગયું છે અને વૈજ્ઞાનિકો હજી પણ તેના પર સંશોધનો કરી રહ્યા છે. રોજબરોજ કોરોનાને લઈને નવા નવા સમાચારો સામે આવી રહ્યા છે. સંશોધકોએ પોતાની શોધમાં એક મહત્વની જાણકારી પ્રાપ્ત કરી છે, જે દુનિયાના દરેક લોકોને આશ્ચર્યમાં મૂકી દે તેવી છે. સંશોધકોએ શોધ્યું છે કે કોરોનાના કારણે દર્દીના હાથમાં બ્લડ ક્લોટિંગ થઈ રહ્યું છે. હાલ સુધીમાં આ દર્દીઓના શરીરના નીચેના ભાગમાં જ આ સમસ્યા જોવા મળતી હતી.

જોકે જર્મન વૈજ્ઞાનિકો દાવો કરે છે કે તેઓએ તે ચેઇન રિએક્શન ને શોધી કાઢી છે, જેના કારણે શરીરમાં લોહી ગંઠાઇ જાય છે. યુનિવર્સિટી હોસ્પિટલ ગ્રીપ્સવોલ્ડમાં ઈન્સ્ટીટ્યૂટ ઓફ ઇમ્યુનોલોજી એન્ડ ટ્રાન્સફ્યુઝન મેડિસિનના વડા ડો. આંદ્રિયાસ ગ્રીનેચર અને તેમની ટીમ આ કેસનો અભ્યાસ કરી રહી હતી. ડો. એન્ડ્રેસ ગ્રીનચેરે કહ્યું કે, આ ચેઇન રિએક્શનમાં કેટલાક પ્રિઝર્વેટિવ્સ અને રસીના કેટલાક પ્રોટીન જવાબદાર હોઈ શકે છે. આને કારણે, લોકોમાં લોહી ગંઠાઈ જવાના કિસ્સાઓ બન્યા છે.

વૈજ્ઞાનિકોના કહેવા અનુસાર બંને રસી સાથે, લોહી ગંઠાઈ જવાના સંભવત: એક જ મેકેનિઝમ કામ કરી રહ્યું છે. કારણ કે બંને રસી એક જ આધારે બનાવવામાં આવી છે. તેથી, આ દુર્લભ સમસ્યા બંને સાથે પ્રકાશમાં આવી રહી છે.

એડિનોવાયરસ આવા વાયરસના પરિવાર સાથે સંબંધિત છે જે મનુષ્યમાં સામાન્ય શરદી માટે જવાબદાર છે. જ્હોનસન અને જોહ્ન્સનને તેમની રસીમાં એડિનોવાયરસ Ad26 નો ઉપયોગ કર્યો, જ્યારે એસ્ટ્રાઝેનેકાએ ચિમ્પાન્જીસમાં મળતા એડિનોવાયરસનો ઉપયોગ કર્યો.

What about the J&J and AZ vaccines caused rare cases of blood clots? Scientists are one step closer to finding an answer. https://t.co/ZptdPBPjfd

— Live Science (@LiveScience) May 19, 2021

ચાઇનાની કેનસિન બાયોલોજિક્સ અને રશિયાની ગામાલેયા રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુટે પણ કોરોના રસી ઉત્પન્ન કરવા માટે એડિનોવાયરસમાં મોડિફાય કરી છે. જો કે, આ બંને રસી સાથે લોહી ગંઠાવાનો કોઈ કેસ સામે આવ્યો નથી. યુકેમાં એસ્ટ્રાઝેનેકા અને જે J&Jની રસીને કારણે લોહી ગંઠાઈ જવાના કેસો સામે આવ્યા હતા. અત્યાર સુધીમાં લોહી ગંઠાઈ જવાના કુલ 28 કેસો નોંધાયા છે. એટલે કે, લોહીના ગંઠાઈ જવાના કેસ અત્યંત દુર્લભ છે. આ દરેકને થતું નથી.

વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે, લોહી ગંઠાઈ જવા કરતાં કોરોના વાયરસનો ચેપ વધારે જોખમી છે. વૈજ્ઞાનિકોની ટીમે શોધી કાઢ્યું કે રસીમાં હાજર પ્રોટીન્સ શરીરમાં જતા તરત જ આખા શરીરમાં ફેલાય છે. વૈજ્ઞાનિકોની ટીમે એસ્ટ્રાઝેનેકા રસીની અંદર 1000 પ્રોટીન શોધી કાઢ્યા છે. આ બધા પ્રોટીન ફક્ત માનવ કોષોમાંથી લેવામાં આવ્યા છે. જેવી જ રસી શરીરમાં જાય કે તે લોહીના પ્લેટલેટને મળે છે જેના કારણે તેઓ આકાર બદલવાનું શરૂ કરે છે. તરત જ તેઓ રોગપ્રતિકારક તંત્રને રાસાયણિક સંદેશ મોકલે છે અને તેમને ચેતવે છે.

સક્રિય પ્લેટલેટ એક પદાર્થ છોડે છે જેને પ્લેટલેટ ફેક્ટર 4 (પીએફ 4) તરીકે ઓળખાતા પદાર્થને મુક્ત કરે છે. આ પરિબળ શરીરમાં લોહીને ગંઠન ન કરવામાં મદદ કરે છે. પરંતુ કેટલાક કિસ્સાઓમાં પીએફ 4 રસી ઘટકો સાથે જોડાય છે. આ પછી, તેઓ જટિલ આકારની રચનાઓ કરવાનું શરૂ કરે છે. આ તે છે જ્યાં રોગપ્રતિકારક શક્તિ જોખમી લાગે છે. તેને લાગે છે કે ત્યાં ઘુસણખોરી થઈ છે. તરત જ નવી એન્ટિબોડીઝ પેદા થાય છે જે પીએફ 4 પર હુમલો કરે છે. આ હુમલો શરીરની અંદર રસ્ટ જેવી પરિસ્થિતિનું કારણ બને છે. એન્ટિબોડીઝ અને પીએફ 4 વચ્ચે ચારે બાજુ ભીષણ યુદ્ધ થાય છે. આને કારણે, પીએફ 4 લોહીની નળીઓમાં ગંઠાઈ જવાનું શરૂ કરે છે.

વૈજ્ઞાનિકો  હાલમાં આ રસીનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છીએ. જ્યારે એસ્ટ્રાઝેનેકાની તપાસ કરી હતી. જોકે ડો.ગ્રીનેચરના આ સિદ્ધાંત સાથે વિશ્વભરના વૈજ્ઞાનિકો સહમત નથી. ઓચારીયોની સ્થિત મેકમાસ્ટર યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસર જોન કેલ્ટન કહે છે કે ડો. ગ્રીનચરે એક થિયરી આપી છે. તેનું પ્રમાણપત્ર હજી બાકી છે. તેઓ યોગ્ય હોઈ શકે છે, પરંતુ તે ખોટું પણ હોઈ શકે છે.