મોદી Vs મનમોહન: સૌથી વધુ AIIMS કઈ સરકારમાં બનાવવામાં આવી હતી? શું એઈમ્સમાં સારવાર મફતમાં મળે છે?
તમે AIIMSનું નામ તો સાંભળ્યું જ હશે. શું તમે જાણો છો કે એઈમ્સની સ્થાપના ક્યારે અને કોણે કરી? કઈ સરકારે એઈમ્સની રચના ક્યારે અને કેટલી કરી? શા માટે દરેક વ્યક્તિ સારી સારવાર માટે AIIMSમાં જવા માંગે છે?
ભારતમાં, કોઈપણ રોગની સારી સારવાર માટે જે પ્રથમ નામ મનમાં આવે છે તે છે AIIMS. AIIMS એટલે ઓલ ઈન્ડિયા ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ મેડિકલ સાયન્સ. અહીં ગરીબ દર્દીઓથી લઈને મોટા વીઆઈપી દર્દીઓની સારવાર એક જ છત નીચે થાય છે.
માત્ર દેશમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાંથી લોકો મેડિકલ સાયન્સમાં સારવાર અને સંશોધન માટે એઈમ્સમાં આવવું પસંદ કરે છે. તે જ સમયે, એક વિદ્યાર્થી જે દવામાં કારકિર્દી બનાવવાનું સપનું છે તે પણ માત્ર AIIMSમાંથી જ અભ્યાસ કરવા માંગે છે.
આજે આ ખાસ વાર્તામાં અમે તમને પહેલી એઈમ્સના પાયાની કહાણી અને આજ સુધીની સ્થિતિ વિશે ખૂબ જ સરળ ભાષામાં જણાવીશું.
AIIMSનું સપનું સૌપ્રથમ કોણે જોયું?
આજે દેશમાં 18 એઈમ્સ છે. હવે 5 એઈમ્સ બનાવવામાં આવી રહી છે. વર્ષ 1952માં રાજધાની દિલ્હીમાં સૌપ્રથમ AIIMSનો પાયો નાખવામાં આવ્યો હતો. તે 11 વર્ષ પછી 1961માં પૂર્ણ થયું હતું. કહેવાય છે કે તત્કાલિન વડાપ્રધાન જવાહર લાલ નેહરુએ AIIMSનું સપનું જોયું હતું.
1946 માં, ભારતીય નાગરિક સેવક સર જોસેફ ભોરની આગેવાની હેઠળની સમિતિએ ભારતમાં નેશનલ મેડિકલ સેન્ટર બનાવવાની ભલામણ કરી હતી. આઝાદી પછી પંડિત નેહરુના સપના અને સમિતિની ભલામણોને જોડીને એક પ્રસ્તાવ બનાવવામાં આવ્યો હતો. 1952માં ન્યુઝીલેન્ડ સરકારની મદદથી દિલ્હીમાં ઓલ ઈન્ડિયા ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ મેડિકલ સાયન્સ (AIIMS)નો શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો.
પંડિત નેહરુ ઈચ્છતા હતા કે દક્ષિણ પૂર્વ એશિયામાં શ્રેષ્ઠ સારવાર અને તબીબી સંશોધન માટે ભારતમાં એક કેન્દ્ર હોવું જોઈએ. તત્કાલિન સ્વાસ્થ્ય મંત્રી રાજકુમારી અમૃત કૌરે નહેરુના આ સપના પર કામ કરવાનું શરૂ કર્યું અને તેને પૂરું પણ કર્યું.
1956માં સંસદમાં કાયદો પસાર થયો
વર્ષ 1956માં એઈમ્સને સ્વાયત્ત એટલે કે સ્વતંત્રતા આપવા માટે સંસદમાં એક કાયદો પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. છેવટે, 27 જાન્યુઆરી, 1961ના રોજ, ઈંગ્લેન્ડની રાણી એલિઝાબેથ II એ એઈમ્સની પ્રથમ ઇમારતનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. જો કે, તે સમયે AIIMS પાસે પોતાની હોસ્પિટલ નહોતી.
એઈમ્સમાં 50 મેડિકલ વિદ્યાર્થીઓ સાથે શિક્ષણ અને સંશોધન વિભાગની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. વિદ્યાર્થીઓ પ્રેક્ટિકલ માટે સફદરજંગ હોસ્પિટલમાં જતા હતા. આ પછી 1962માં એઈમ્સને તેની બીજી ઈમારત મળી. ત્યારબાદ દર્દીઓની સારવાર અને ક્લિનિકલ રિસર્ચનું કામ પણ અહીં શરૂ થયું.
આજે દિલ્હી AIIMSમાં 42 વિભાગો અને 7 કેન્દ્રો છે. કુલ ફેકલ્ટીની સંખ્યા 1095 છે અને નોન ફેકલ્ટીની સંખ્યા 12318 છે. 2019-20માં AIIMS એ OPDમાં 44 લાખ 14 હજાર 490 દર્દીઓની સારવાર કરી હતી. 2 લાખ 68 હજાર 144 દર્દીઓને દાખલ કરીને સારવાર આપવામાં આવી હતી. તેમાંથી બે લાખથી વધુ દર્દીઓની સર્જરી કરવામાં આવી હતી. ત્રણ હજારથી વધુ બેડ છે. દર વર્ષે 600 થી વધુ સંશોધન પત્રો પ્રકાશિત થાય છે.
NIRF રેન્કિંગમાં દિલ્હી AIIMS નંબર-1
NIRF રેન્કિંગ શિક્ષણ, સંશોધન અને અન્ય પરિબળોના આધારે દેશની મેડિકલ કોલેજોને રેન્કિંગ આપે છે. NIRF રેન્કિંગ ઑફ મેડિકલ કૉલેજ 2023 મુજબ, AIIMS દિલ્હી સતત ઘણા વર્ષોથી ભારતની શ્રેષ્ઠ મેડિકલ કૉલેજ રહી છે. તેણે 2023માં પણ તેનું પ્રથમ સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે.
AIIMS જોધપુરની રેન્કિંગમાં ત્રણ સ્થાનનો સુધારો થયો છે. AIIMS ભુવનેશ્વર 26મા સ્થાનેથી 17મા સ્થાને અને AIIMS ઋષિકેશ 48માથી 22મા સ્થાન પર આવી ગયુ છે. દિલ્હી, જોધપુર, ઋષિકેશ, ભોપાલ, પટના, રાયપુર અને ભુવનેશ્વરની AIIMS શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. AIIMS પટના અને AIIMS ભોપાલને પ્રથમ વખત રેન્કિંગમાં સ્થાન મળ્યું છે, અનુક્રમે 27મા અને 38મા સ્થાને છે.
AIIMS નો હેતુ શું છે?
1956માં એક કાયદો બનાવીને AIIMSની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. AIIMSને પોતાની રીતે કામ કરવાની સ્વતંત્રતા આપવામાં આવી હતી. એઈમ્સમાં તબીબી શિક્ષણ આપવામાં આવે છે અને દર્દીઓની સારવાર પણ કરવામાં આવે છે. આ સાથે રોગોને સમજવા માટે નવા રસ્તાઓ શોધવાનું કામ પણ કરવામાં આવે છે.
AIIMS દ્વારા આપવામાં આવતી ડિગ્રીઓને સમગ્ર ભારતમાં માન્યતા આપવામાં આવે છે, જેમ કે કોઈપણ યુનિવર્સિટીની ડિગ્રીને માન્યતા આપવામાં આવે છે. AIIMSનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય દેશભરની મેડિકલ કોલેજોમાં ભણાવતા ડોક્ટરોને વિશેષ તાલીમ આપવાનો છે. આ તાલીમોમાં ઘણાં સંશોધનો અને નવી શોધો આપવામાં આવે છે, જેથી તેઓ વિદ્યાર્થીઓને વધુ સારી રીતે શીખવી શકે.
AIIMSમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશન કરી રહેલા વિદ્યાર્થીઓને શીખવાની નવી રીતો શીખવવામાં આવે છે. AIIMSનો બીજો ઉદ્દેશ્ય અહીં તમામ પ્રકારના ડૉક્ટરોને સારી તાલીમ આપવાનો છે, જેથી દરેકને સારી સારવાર મળી શકે. AIIMSમાં આપવામાં આવતું શિક્ષણ ભારત પ્રમાણે તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. મતલબ કે અહીંના ડોકટરોને તે પ્રકારની તાલીમ આપવામાં આવે છે જેની ભારતમાં સૌથી વધુ જરૂર છે.
બીજી AIIMS નો પાયો ક્યારે નાખવામાં આવ્યો હતો?
2003માં, ભારતમાં પ્રથમ AIIMSનો શિલાન્યાસ થયાના 50 વર્ષ પછી, તત્કાલિન વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીએ બીજા AIIMSના નિર્માણની જાહેરાત કરી હતી. અટલ બિહારીએ સ્વીકાર્યું કે અવિકસિત રાજ્યોમાં લોકોને સારી હોસ્પિટલ સેવાઓના અભાવે સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. તેથી તેમણે પ્રધાનમંત્રી સ્વાસ્થ્ય સુરક્ષા યોજના (PMSSY) શરૂ કરી.
PMSSY યોજના હેઠળ 2003માં છ AIIMSની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. જેમાં પટના (બિહાર), રાયપુર (છત્તીસગઢ), ભોપાલ (મધ્યપ્રદેશ), ભુવનેશ્વર (ઓડિશા), જોધપુર (રાજસ્થાન) અને ઋષિકેશ (ઉત્તરાખંડ)નો સમાવેશ થાય છે. પ્રથમ તબક્કામાં દરેક AIIMS માટે 820 કરોડ રૂપિયાનું અંદાજિત બજેટ રાખવામાં આવ્યું હતું. તેમાંથી 620 કરોડ રૂપિયા બાંધકામ માટે આપવામાં આવ્યા હતા. મેડિકલ સાધનો અને મોડ્યુલર ઓપરેશન થિયેટર બનાવવા માટે રૂ. 200 કરોડ આપવામાં આવ્યા છે.
જો કે, 6 એઇમ્સની જાહેરાત કર્યાના નવ મહિના પછી, અટલ બિહારી વાજપેયીની આગેવાની હેઠળની સરકાર પડી. આ પછી 2004માં કોંગ્રેસના નેતૃત્વમાં મનમોહન સરકાર સત્તામાં આવી. આ સરકારના કાર્યકાળ દરમિયાન તમામ છ એઈમ્સ બનાવવાનું કામ કરવામાં આવ્યું હતું.
પીઆઈબીના અહેવાલ મુજબ, આ છ એઈમ્સ 2014 પહેલા આંશિક રીતે કાર્યરત થઈ ગઈ હતી. પછી 2014 પછી એનડીએ સરકારે પણ કામ ચાલુ રાખ્યું અને ઘણી સેવાઓનો વિસ્તાર કરવામાં આવ્યો. આ છ AIIMSમાં કુલ 5764 બેડ છે. અત્યાર સુધીમાં 33 લાખ 13 હજાર 747 દર્દીઓએ ઓપીડીમાં સારવાર લીધી છે. 2 લાખ 1 હજાર 754 દર્દીઓ IPDમાં દાખલ થયા છે.
મનમોહન વિરુદ્ધ મોદી સરકાર
મનમોહન સરકારે તેના 10 વર્ષના કાર્યકાળ (2004-2014) દરમિયાન એક AIIMSના નિર્માણની જાહેરાત કરી હતી. 2012 માં, ઉત્તર પ્રદેશના રાયબરેલી શહેરમાં નવા AIIMS માટે 823 કરોડ રૂપિયા મંજૂર કરવામાં આવ્યા હતા. રાયબરેલીના સંસદીય ક્ષેત્રને કોંગ્રેસ પાર્ટીનો ગઢ માનવામાં આવે છે. પહેલા ફિરોઝ ગાંધી, પછી ઈન્દિરા ગાંધી અને હવે સોનિયા ગાંધી લાંબા સમયથી આ સીટ જીતી રહ્યા છે.
મોદી સરકાર 2014માં સત્તામાં આવી. મોદી કેબિનેટે 15 નવા AIIMSના નિર્માણને મંજૂરી આપી. તેમાંથી 10 એમ્સમાં મર્યાદિત સેવાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે. બાકીની પાંચ AIIMSમાંથી ત્રણમાં બાંધકામનું કામ ચાલી રહ્યું છે. જ્યારે બે એઈમ્સનું કામ હજુ શરૂ થવાનું બાકી છે.
મનમોહન વિરુદ્ધ મોદી સરકાર
મનમોહન સરકારે તેના 10 વર્ષના કાર્યકાળ (2004-2014) દરમિયાન AIIMSના નિર્માણની જાહેરાત કરી હતી. 2012 માં, ઉત્તર પ્રદેશના રાયબરેલી શહેરમાં નવા AIIMS માટે 823 કરોડ રૂપિયા મંજૂર કરવામાં આવ્યા હતા. રાયબરેલીના સંસદીય ક્ષેત્રને કોંગ્રેસ પાર્ટીનો ગઢ માનવામાં આવે છે. પહેલા ફિરોઝ ગાંધી, પછી ઈન્દિરા ગાંધી અને હવે સોનિયા ગાંધી લાંબા સમયથી આ સીટ જીતી રહ્યા છે.
મોદી સરકાર 2014માં સત્તામાં આવી. મોદી કેબિનેટે 15 નવા AIIMSના નિર્માણને મંજૂરી આપી. તેમાંથી 10 એમ્સમાં મર્યાદિત સેવાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે. બાકીની પાંચ AIIMSમાંથી ત્રણમાં બાંધકામનું કામ ચાલી રહ્યું છે. જ્યારે બે એઈમ્સનું કામ હજુ શરૂ થવાનું બાકી છે.
ટોપ સ્ટોરી
ટ્રેન્ડિંગ સમાચાર
