Crop Insurance: ખરીફ વાવેતર કરતાં ખેડૂતો થઈ જાવ સાવધાન, 31 જુલાઈ સુધીમાં કરો આ કામ

Insurance for Kharif Crop: ખરીફ પાક માટે પ્રીમિયમનો દર 2.5 થી 3.5 ટકા રાખવામાં આવ્યો છે, તો બાગાયતી પાકો માટે 5%ના દરે પ્રીમિયમ ચૂકવવાનું રહેશે.

ફાઈલ તસવીર

Pradhan Mantri Fasal Beema Yojna: હવામાનની અનિશ્ચિતતાને લીધે ખેતી જોખમનું કામ બની રહી છે. કારણ કે ઘણા વિસ્તારોમાં કમોસમી વરસાદ, દુષ્કાળ અથવા પૂરને કારણે ભારે નુકસાન જોવા મળે છે. આ નુકસાનનો સીધો બોજ ખેડૂતો પર પડે છે, તેથી ખેડૂતોને દરેક પાક માટે પાક વીમો મેળવવા પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે. ચોમાસું 2022 શરૂ થઈ ગયું છે તે સ્વાભાવિક છે, પરંતુ કેટલાક વિસ્તારોમાં તેની અસર વધુ છે, જ્યારે કેટલાક વિસ્તારોમાં ઓછો વરસાદ જોવા મળી રહ્યો છે, જે ખેતીમાં અસંતુલન પેદા કરે છે. આવી સ્થિતિમાંથી ખેડૂતોને બહાર કાઢવા માટે કેન્દ્ર સરકારે ખરીફ પાક, પાક વીમા સપ્તાહ માટે જાગૃતિ અભિયાન શરૂ કર્યું છે, જેથી વધુને વધુ ખેડૂતો પાક વીમો મેળવવા માટે જાગૃત બને.

પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજના હેઠળ, પાક વીમા સપ્તાહ જાગૃતિ અભિયાન દ્વારા, ઓછા નોંધણીવાળા વિકાસ બ્લોક્સ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવશે. આ દરમિયાન એવા ખેડૂતોને યોજના વિશે માહિતગાર કરવામાં આવશે, જેઓ જોખમો વચ્ચે ખેતી કર્યા પછી પણ પાક વીમાનો લાભ લઈ શકતા નથી. આ મામલે મોટાભાગના રાજ્યોના કૃષિ વિભાગો દ્વારા નોટિફિકેશન પણ બહાર પાડવામાં આવી રહ્યું છે, જે મુજબ ખેડૂતોને 31 જુલાઈ સુધી ખરીફ પાકના રક્ષણ માટે વીમા કવચ આપવામાં આવશે.

ખરીફ અને બાગાયતી પાકોને વિશેષ લાભ

• ડાંગર, જુવાર, બાજરી, મકાઈ, કપાસ અને કઠોળ સહિત શાકભાજી અને ફળ બાગાયતની ખેતી ખરીફ પાક ચક્ર દરમિયાન કરવામાં આવે છે. ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને આ પાકોનો વીમો મેળવવા માટે વ્યાજની રકમ ખૂબ ઓછી રાખવામાં આવી છે.
• જ્યાં ખરીફ પાક માટે પ્રીમિયમનો દર 2.5 થી 3.5 ટકા રાખવામાં આવ્યો છે, તો બાગાયતી પાકો માટે 5%ના દરે પ્રીમિયમ ચૂકવવાનું રહેશે.
• આ વ્યાજ દર પાકનો વીમો કરતી કંપની અથવા બેંકને ચૂકવવામાં આવે છે, જેથી વીમા કંપની પાક સંકટના કિસ્સામાં ખેડૂતને થયેલા નુકસાનની ચૂકવણી કરી શકે.
• વાણિજ્યિક ખેતી માટે પાક વીમાનું પ્રીમિયમ અલગ-અલગ દરે ચૂકવવામાં આવે છે.

પાક વીમો ક્યારે લેવો

• જો ખરીફ પાક ચક્ર દરમિયાન અનાજ, શાકભાજી, ફળ અથવા ઔષધીય પાકની ખેતી માટે વાવણી કરવામાં આવે તો આવા ખેડૂતો વાવણીના 10 દિવસમાં પાક વીમો મેળવી શકે છે.
• જે ખેડૂતો પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજનામાં જોડાઈને વીમો મેળવવા ઈચ્છે છે, તેઓ સેન્ટ્રલ કો-ઓપરેટિવ બેંક, પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંક અથવા વાણિજ્ય બેંકની નજીકની શાખામાં જઈને નોમિનેશન નોંધાવી શકે છે.
• પાક વીમો મેળવવા માટે તમામ જરૂરી દસ્તાવેજો જેવા કે જમીનનો 7-12,, આધાર કાર્ડ, પાન કાર્ડ, મોબાઈલ નંબર, બચત બેંક ખાતાની પાસબુક, પાસપોર્ટ સાઈઝનો ફોટો વગેરે દસ્તાવેજોની નકલ સાથે આપવાના રહેશે.  

મુશ્કેલ સમયમાં વીમા કવચ મળશે

• ખરાબ હવામાન અથવા અન્ય અનિશ્ચિતતાઓને કારણે પાક નિષ્ફળ જવાના કિસ્સામાં વીમા કવચ મેળવવા માટે, વીમાધારક ખેડૂતે 48 થી 72 કલાકની અંદર નુકસાન વિશે સંબંધિત વીમા કંપનીને જાણ કરવાની રહેશે.
• જો વાવણી પછી કોઈ સમસ્યા ઊભી થાય અને લણણીના 14 દિવસમાં પાકને નુકસાન થાય તો પણ વીમાધારક ખેડૂતો વીમા કવચનો દાવો કરી શકે છે.
• અગાઉ, પાક વીમા યોજનામાં, માત્ર હવામાન આધારિત પાક વીમો એટલે કે કુદરતી આફતોને કારણે ખેતરમાં ઉભા પાકને નુકસાન થવાના કિસ્સામાં જ વીમો ઉપલબ્ધ હતો.
• વધતા જોખમને ધ્યાનમાં રાખીને, સરકારે વાવણી પહેલાની અને લણણી પછીની કટોકટીને પણ વીમા કવચ સાથે જોડી દીધી છે.

વધુ માહિતી માટે ખેડૂતો ગ્રામ પંચાયત કક્ષાએ કૃષિ નિરીક્ષક, પંચાયત સમિતિ કક્ષાએ મદદનીશ ખેતી અધિકારી, જિલ્લા કક્ષાએ નાયબ ખેતી નિયામક (વિસ્તરણ) અથવા જિલ્લા પરિષદનો સંપર્ક કરી શકે છે.

આ રાજ્યોમાં લાભો ઉપલબ્ધ થશે નહીં

પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના હેઠળ, ભારત સરકાર દુષ્કાળ, અતિવૃષ્ટિ, પૂર, જંતુ-રોગનો આતંક, ભૂસ્ખલન, તોફાન, ચક્રવાત અને ઓછો વરસાદ જેવી કુદરતી આફતોથી પીડિત ખેડૂતોને વળતર આપશે. આ યોજના ખેડૂતો માટે સંપૂર્ણપણે સ્વૈચ્છિક છે, એટલે કે પાક વીમો લેવો ફરજિયાત નથી.આમ હોવા છતાં ઘણા રાજ્યોમાં, ખેડૂતોને પ્રધાન મંત્રી ફસલ બીમા યોજનાનો લાભ મળી શકતો નથી, કારણ કે આ રાજ્યોમાં ખેડૂતોને પાક વીમા માટેની અન્ય યોજનાઓ દ્વારા લાભ આપવામાં આવી રહ્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે- આંધ્ર પ્રદેશમાં પાક વીમા યોજનાના સ્થાને ડૉ. YSAR મફત પાક વીમા યોજના, બિહારમાં બિહાર રાજ્ય પાક સહાય યોજના, ગુજરાતમાં મુખ્યમંત્રી સહાય યોજના, ઝારખંડમાં ઝારખંડ ફસલ રાહત યોજના, પશ્ચિમ બંગાળમાં બાંગ્લા શશ્ય વીમા યોજના અને મધ્યપ્રદેશમાં પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના સાથે ખેડૂતો જોડાયેલા છે.