Noor Jahan: પાકિસ્તાની તાનાશાહ અને ક્રિકેટર સાથે અફેરઃ બે ડિવોર્સ, 6 બાળકો, અંતિમ સંસ્કારમાં ચાર લાખ લોકોની હાજરી
ભારત પાસે કોકિલ કંઠી લતા મંગેશકર અને પાકિસ્તાન પાસે મલ્લિકા-એ-તરન્નુમ નૂરજહાં હતી. ભારતમાં જન્મેલી, ઉછરેલી અને ગાયિકા બનેલી નૂરજહાં ભાગલા પછી પાકિસ્તાન જતી રહી.
Death anniversary of Noor Jahan: પાકિસ્તાનની સૌથી મોટી હસ્તીઓમાં ગણાતી નૂરજહાં પાછળ આખી દુનિયા દિવાની હતી. આજે આ મલ્લિકા-એ-તરન્નુમની 22મી પુણ્યતિથિ છે.કહેવાય છે કે તેમના અવાજમાં જાદુ હતો. 6 વર્ષની ઉંમરથી ગાવાનું શરૂ કર્યું. તેમની ગાયકીમાં જાદુ જોઈને તેમના માતા-પિતાએ તેમને સંગીતની તાલીમ આપી. નૂરજહાં ભારતીય સિનેમાની શરૂઆતની સ્ટાર હતી, પંજાબી સિનેમાની સ્થાપનામાં તેમનો મોટો હાથ હતો. પછી દેશના બે ભાગલા થઈ ગયા અને નૂરજહાં પાકિસ્તાન જતી રહી. નૂરજહાંનું જીવન પ્રેમગીતો અને ગઝલથી ભરેલું હતું. તે પોતે પણ ઓછી પ્રેમાળ નહોતી. કહેવાય છે કે તેની સામે કદરૂપી માણસો બેસવાથી તે હેરાન થતી હતી. સારા દેખાતા લોકોથી ઘેરાયેલા રહેવું તેને ગમતું હતુ. બે વાર લગ્ન કર્યા, છ બાળકોની માતા હતી. બંને પતિઓથી છૂટાછેડા લીધા બાદ તેણે પોતાના 6 બાળકોને એકલા હાથે ઉછેર્યા. બે અફેર પણ હતા. તેમના કારણે પાકિસ્તાની ટેસ્ટ ક્રિકેટરની કારકિર્દી અકાળે ખતમ થઈ ગઈ. એ જમાનામાં તેમનું નામ પાકિસ્તાનના તાનાશાહ સાથે પણ જોડાયેલું હતું. નૂરજહાં પાકિસ્તાનમાં એટલી પ્રખ્યાત હતી કે તેના અંતિમ સંસ્કારમાં ચાર લાખ લોકો સામેલ થયા હતા.
6 વર્ષની ઉંમરે ગાવાનું શરૂ કર્યું
નૂરજહાંનો જન્મ પંજાબમાં એક પંજાબી-મુસ્લિમ પરિવારમાં થયો હતો. તેમનું બાળપણનું નામ અલ્લાહ રાખી વસઈ હતું. નૂરજહાં ઈમદાદ અલી અને ફતેહ બીબીનું 11મુ સંતાન હતું. જ્યારે તેનો જન્મ થયો ત્યારે તેના રડવાનો અવાજ સાંભળીને તેની કાકીએ કહ્યું હતું કે, આ છોકરીના રડવામાં એક સૂર છે. તેણે 6 વર્ષની ઉંમરે ગાવાનું શરૂ કર્યું. આટલી નાની ઉંમરે પણ તે પરંપરાગત લોકગીતો ગાતી હતી. સંગીતમાં તેમનો રસ જોઈને તેમના પિતાએ તેમને ઉસ્તાદ ગુલામ મોહમ્મદ પાસે સંગીતના પાઠ લેવા મોકલ્યા હતા. સંગીત શીખ્યા પછી, નૂરજહાંએ લાહોરમાં તેની બહેન સાથે ગાવાનું શરૂ કર્યું. તે મોટાભાગે લાઇવ પર્ફોર્મન્સ અને ફિલ્મોના સ્ક્રીનિંગના પ્રસંગે ગાતી હતી.
2 નિષ્ફળ લગ્ન, બીજા પતિ માટે અભિનય છોડી દીધો
નૂરજહાંએ ભારતમાં જ 1942માં શૌકત હુસૈન રિઝવી સાથે લગ્ન કર્યા હતા. લગ્નના 11 વર્ષ બાદ જ તેમના સંબંધોમાં કડવાશ શરૂ થઈ ગઈ હતી. સ્થિતિ એવી બની કે 1953માં બંનેના છૂટાછેડા થઈ ગયા. છૂટાછેડા પછી, તેણે તેમના ત્રણ બાળકોની કસ્ટડી પોતાની પાસે રાખી હતી. પાંચ વર્ષ પછી તેણીએ ફિલ્મ અભિનેતા એજાઝ દુર્રાની સાથે પુનઃલગ્ન કર્યા. જે તેના નવ વર્ષ જુનિયર હતા. લગ્નના થોડા સમય બાદ દુર્રાનીએ તેના પર ફિલ્મોમાં કામ ન કરવા દબાણ કરવાનું શરૂ કર્યું. તેણે તેના પતિની આ વાતને નકારી ન હતી અને 1961માં રિલીઝ થયેલી ફિલ્મ ગાલિબ તેની કારકિર્દીની છેલ્લી ફિલ્મ હતી જેમાં તેણે અભિનેત્રી અને સિંગર તરીકે કામ કર્યું હતું. જો કે તે 1963માં આવેલી ફિલ્મ બાઝીમાં પણ જોવા મળી હતી, પરંતુ તેમાં તેનો રોલ ઘણો નાનો હતો. આ લગ્નથી નૂરજહાંને 3 બાળકો હતા. 6 બાળકોની માતા અને એક સફળ અભિનેતાની પત્ની હોવાને કારણે તેણે પોતાની અભિનય કારકિર્દી સંપૂર્ણપણે છોડી દેવી પડી હતી. આ લગ્ન માટે તેણે પોતાની કારકિર્દી પણ દાવ પર લગાવી દીધી. છતાં આ લગ્ન સફળ ન થયા અને 1971માં તેણે દુર્રાનીથી છૂટાછેડા લઈ લીધા. છૂટાછેડા પછી દુર્રાનીને ડ્રગ્સના કેસમાં લંડનમાં પોલીસે ધરપકડ કરી હતી, જેના જામીન નૂરજહાંને કરાવ્યા હતા.
નૂરજહાંના પ્રેમમાં પડ્યા બાદ ક્રિકેટર નઝર મોહમ્મદની કારકિર્દી ખતમ થઈ ગઈ
એવું માનવામાં આવે છે કે પાકિસ્તાની ક્રિકેટર નઝર મોહમ્મદની ટેસ્ટ કારકિર્દીનો સમય પહેલા અંત આવી ગયો. વાર્તા એવી છે કે એકવાર નૂરના પતિ (બીજા પતિ દુર્રાની જેનાથી નૂરજહાંએ પછીથી છૂટાછેડા લીધા હતા) તેને અને નઝરને એક રૂમમાં સાથે જોયા હતા. નૂરજહાંના પતિના ડરને કારણે નઝરે પહેલા માળની બારીમાંથી કૂદકો માર્યો હતો જેના કારણે તેનો હાથ તૂટી ગયો હતો. બાદમાં તેને ઠીક કરવા માટે એક કુસ્તીબાજને બોલાવવામાં આવ્યો. તેનાથી સમસ્યા વધુ વકરી હતી. હાથ ઠીક ન હોવાને કારણે નઝરની કારકિર્દીનો અંત આવ્યો હતો.
જ્યારે નૂરજહાંએ પાકિસ્તાનના તાનાશાહને ફોન લગાવ્યો
નૂરજહાંના ચાહકોની યાદીમાં પાકિસ્તાની સેનાના જનરલ યાહ્યા ખાનનું નામ પણ સામેલ છે. જે બાદમાં પાકિસ્તાનના તાનાશાહ અને ત્રીજા રાષ્ટ્રપતિ બન્યા હતા. આ વાર્તા એ સમયની છે જ્યારે નૂરજહાં લંડનથી લાહોર પરત ફરી રહી હતી અને કરાચીમાં રહેવાનું હતું. જ્યારે કરાચીના રેડિયો સ્ટેશનને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેઓએ તરત જ એક કાર મોકલી અને નૂરજહાંને સ્ટુડિયોમાં બોલાવીને ત્રણ ગીતો ગાવાની વિનંતી કરી. આ ગીતો ગાયા પછી નૂરજહાંએ કહ્યું- મને યાહ્યા ખાન સાથે વાત કરાવો. તેમની માંગ બાદ ત્યાં હાજર તમામ લોકો ચિંતિત થઈ ગયા અને વિચારવા લાગ્યા કે દેશના સૌથી મોટા જનરલને નૂરજહાં સાથે કેવી રીતે વાત કરાવવી. જ્યારે કોઈએ ફોન કરવાની હિંમત ન કરી, ત્યારે નૂરજહાંએ પોતે જ તે રેડિયો સ્ટેશન પરથી સરમુખત્યાર જનરલ યાહ્યા ખાનને ફોન કર્યો. તેણે ફોન પર કહ્યું, ‘હેલો.. યા ચંદા, મૈં હુને તીન ગીત રેકોર્ડ કરને, આજ રાત આઠ બાજે સુન લાવીં…’ મતલબ, મેં અહીં ત્રણ ગીતો રેકોર્ડ કર્યા છે. તમે રાત્રે 8 વાગ્યે સાંભળજો. એવા અહેવાલો પણ હતા કે જનરલ અને નૂરજહાં વચ્ચે અફેર હતું, પરંતુ બંનેએ ક્યારેય તે સ્વીકાર્યું નહીં.
લતા મંગેશકરને આપી શકતી હતી ટક્કર
રિપોર્ટ્સનું માનીએ તો સ્વરા કોકિલા લતા મંગેશકરની સરખામણી નૂરજહાં સાથે કરવામાં આવી હતી. એવું પણ કહેવાયું હતું કે ભાગલા વખતે નૂરજહાં પાકિસ્તાન ન ગઈ હોત તો લતાની ગાયકી કારકિર્દી આટલી ઊંચાઈએ ન પહોંચી હોત. જોકે, 14 વર્ષની લતાને જોઈને નૂરજહાંએ કહ્યું કે તે એક દિવસ મોટી સિંગર બનશે. લતા પણ નૂરજહાંની બહુ મોટી પ્રશંસક હતી અને તેને પોતાનો આદર્શ માનતી હતી અને નૂરજહાં તેના ફાજલ સમયમાં તેના ગીતો સાંભળતી હતી.
લતા અને નૂરજહાં સરહદ પર એકબીજાને જોઈને રડી પડ્યા હતા
દેશના વિભાજન બાદ લતા મંગેશકર અને નૂરજહાં ભારત-પાકિસ્તાન બોર્ડર પર મળ્યા હતા. બંને એકબીજાને જોઈને ખૂબ જ ભાવુક થઈ ગયા અને એકબીજાને ગળે લગાવીને રડવા લાગ્યા હતા. નૂરજહાંની હિન્દી સિનેમામાં માત્ર લતા જ નહીં ધર્મેન્દ્ર સહિત અનેક કલાકારો સાથે ગાઢ મિત્રતા હતી.
ભાગલાના 36 વર્ષ બાદ છેલ્લી વાર આવી હતી ભારત
ભાગલા પછી નૂરજહાં પોતાની દીકરીઓ સાથે 1983માં પહેલી અને છેલ્લી વખત ભારત આવી હતી. ભારત આવ્યા બાદ તેમણે દૂરદર્શન મુંબઈમાં દિલીપ કુમાર સાથે ઈન્ટરવ્યુ આપ્યો હતો. આ દરમિયાન તે ભાગલાના દિવસોને યાદ કરીને ભાવુક થઈ ગઈ હતી.
ચાર લાખ લોકો અંતિમ યાત્રાએ પહોંચ્યા હતા
નૂરજહાંએ 1992માં ગાવાનું બંધ કરી દીધું હતું. 8 વર્ષ પછી 2000માં હાર્ટ એટેકથી તેમનું અવસાન થયું. તેમના અંતિમ સંસ્કાર જામિયા મસ્જિદ સુલતાન, કરાચી ખાતે થયા હતા જેમાં ચાર લાખથી વધુ લોકોએ હાજરી આપી હતી. જ્યારે તેમનું 74 વર્ષની વયે અવસાન થયું ત્યારે પાકિસ્તાનના તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ પરવેઝ મુશર્રફે કહ્યું હતું કે લાહોરમાં સરકારી સન્માન સાથે તેમના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવે, પરંતુ તેમની પુત્રી રાજી ન થઈ, જેના કારણે તેમની અંતિમવિધિ કરાચીમાં કરવામાં આવી હતી