કોણ છે સુપ્રીમ કોર્ટના પાંચ જજ, જેઓએ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આર્ટિકલ-370 હટાવવા મામલે સંભળાવ્યો ફેંસલો, જાણો કોણે શું કહ્યું

સુપ્રીમ કોર્ટની પાંચ જજોની બંધારણીય બેંચે આજે સોમવારે (11 ડિસેમ્બર) જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાના કેન્દ્ર સરકારના 2019ના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું હતું

તસવીર (સોશ્યલ મીડિયા પરથી)

Article 370 Abrogation: આજે સુપ્રીમ કોર્ટે સુપ્રીમ ફેંસલો સંભળાવ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટની પાંચ જજોની બંધારણીય બેંચે આજે સોમવારે (11 ડિસેમ્બર) જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાના કેન્દ્ર સરકારના 2019ના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું હતું. ચૂકાદો આપતી વખતે ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું કે કલમ 370 (3)ની સત્તા હેઠળ રાષ્ટ્રપતિનો નિર્ણય સાચો હતો અને તેના પર સવાલ ઉઠાવવો યોગ્ય નથી.

સીજેઆઇ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ સભ્યોની બેંચ કેસની સુનાવણી કરી રહી હતી. બેંચમાં જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાન્તનો સમાવેશ થાય છે. કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં એમ પણ કહ્યું કે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં 30 સપ્ટેમ્બર, 2024 સુધીમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજવી જોઈએ. આ સાથે રાજ્યનો દરજ્જો પાછો આપવા માટે પણ સૂચના આપવામાં આવી છે.

બંધારણીય બેન્ચે આપ્યા ત્રણ ફેંસલા 
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ચંદ્રચુડે કહ્યું કે પાંચ સભ્યોની બેન્ચે આ મુદ્દે ત્રણ નિર્ણયો આપ્યા છે. એક નિર્ણય CJI, જસ્ટિસ ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાંતે લીધો હતો, જ્યારે જસ્ટિસ કિશન કૌલ અને જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ અલગ-અલગ નિર્ણયો આપ્યા હતા. ત્રણેય નિર્ણયો જુદા હતા, પણ ત્રણેયનો નિષ્કર્ષ એક જ હતો. કોર્ટે કહ્યું કે કેન્દ્ર સરકારની સત્તાનો ઉપયોગ રાષ્ટ્રપતિની ભૂમિકા હેઠળ કરી શકે છે. અરજદારોની દલીલોને ફગાવી દેતા કોર્ટે કહ્યું કે સંસદ અથવા રાષ્ટ્રપતિ ઘોષણા હેઠળ રાજ્યની વિધાયક સત્તાનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

શું બોલ્યા સીજેઆઇ ડીવાય ચંદ્રચુડ ?
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ચંદ્રચુડે વધુમાં કહ્યું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રાષ્ટ્રપતિની ઘોષણાની માન્યતા પર સુપ્રીમ કોર્ટને ચૂકાદો આપવાની કોઈ જરૂર નથી કારણ કે અરજદારોએ તેને પડકાર્યો નથી. અદાલતે અરજદારોની દલીલોને ફગાવી દીધી હતી કે રાષ્ટ્રપતિ શાસન દરમિયાન કેન્દ્ર દ્વારા કોઈ ઉલટાવી શકાય તેવું પગલાં લઈ શકાય નહીં. તેના પર કોર્ટે કહ્યું કે રાષ્ટ્રપતિ શાસન દરમિયાન રાજ્ય વતી કેન્દ્ર દ્વારા લેવામાં આવેલા દરેક નિર્ણયને પડકારી શકાય નહીં. CJIએ કહ્યું કે જમ્મુ-કાશ્મીર ભારતનું અભિન્ન અંગ બની ગયું છે, આ બંધારણની કલમ 1 અને 370થી સ્પષ્ટ છે. દેશના અન્ય રાજ્યોની જેમ તેની પાસે આંતરિક સાર્વભૌમત્વ નથી.

તેમણે કહ્યું કે બંધારણની કલમ 370 અસ્થાયી હતી, રાષ્ટ્રપતિ પાસે હજુ પણ તેને રદ કરવાની સત્તા છે. જમ્મુ-કાશ્મીરમાં યુદ્ધની સ્થિતિને કારણે કલમ 370 વચગાળાની વ્યવસ્થા તરીકે લાગુ કરવામાં આવી હતી. ત્યાંની બંધારણ સભાને કાયમી સંસ્થા બનાવવાનો ક્યારેય કોઈ ઈરાદો નહોતો. CJI ચંદ્રચુડે કહ્યું કે જ્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરની બંધારણ સભાનું અસ્તિત્વ બંધ થઈ ગયું, ત્યારે વિશેષ દરજ્જો જેના માટે કલમ 370 લાગુ કરવામાં આવી હતી તે પણ ખતમ થઈ ગઈ.

કોર્ટે કહ્યું કે અમારો નિર્ણય એ છે કે રાષ્ટ્રપતિ માટે કેન્દ્ર પાસેથી સંમતિ લેવી કાયદેસર છે રાજ્યની નહીં, ભારતીય બંધારણની તમામ જોગવાઈઓ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં લાગુ થઈ શકે છે. CJI એ એમ પણ કહ્યું કે અમે બંધારણના અનુચ્છેદ 370ને રદ્દ કરવા માટે બંધારણીય આદેશ જાહેર કરવા માટે રાષ્ટ્રપતિની સત્તાના ઉપયોગને કાયદેસર માનીએ છીએ. અમે લદ્દાખને અગાઉના રાજ્ય જમ્મુ અને કાશ્મીરથી અલગ કરવા અને તેને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવવાના નિર્ણયની માન્યતા જાળવી રાખીએ છીએ.

જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલે શું કહ્યું ?
ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ સાથે સહમત થતા જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલે કહ્યું કે કલમ 370નો હેતુ જમ્મુ અને કાશ્મીરને ધીરે ધીરે અન્ય ભારતીય રાજ્યોની બરાબરી પર લાવવાનો હતો. તેમણે સરકારી અને બિન-સરકારી કલાકારો દ્વારા માનવ અધિકારોના ઉલ્લંઘનની તપાસ કરવા માટે સત્ય અને સમાધાન પંચની રચના કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. અનુચ્છેદ 367ના સુધારાનો પાછલા દરવાજા તરીકે ઉપયોગ કરવો ખોટું હતું. કલમ 356 લાદવામાં આવી શકે છે અને તે કેન્દ્ર અથવા રાષ્ટ્રપતિને રાજ્ય વિધાનસભા પર બિન-વિધાનિક કાર્યોનો ઉપયોગ કરતા અટકાવતું નથી.

જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલે તેમના ચૂકાદામાં એક કમિશન બનાવવાની પણ ભલામણ કરી છે, જે 1980થી અત્યાર સુધી જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રાજ્યની અંદર અથવા રાજ્યની બહારના લોકો દ્વારા કરવામાં આવેલા માનવાધિકાર ઉલ્લંઘનની ઘટનાઓની તપાસ કરશે અને તેના પર એક રિપોર્ટ તૈયાર કરશે. આ ઉપરાંત આ કમિશન સમાધાન માટેના ઉપાયો પણ સૂચવશે. તેમણે કહ્યું કે આ સમયબદ્ધ પ્રક્રિયા હોવી જોઈએ. જોકે, આ મામલાની સંવેદનશીલતાને ધ્યાનમાં રાખીને તેમણે કહ્યું હતું કે, સરકાર નક્કી કરશે કે કેવી રીતે આયોગની રચના કરવી જોઈએ.

જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ શું કહ્યું ?
જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ કહ્યું કે અમારી પાસે માત્ર બે જ નિર્ણય છે. કલમ 367માં સુધારો કરવો, જે CO 272 હેઠળ કાયદામાં ખોટું હતું. જો કે, આ જ ઉદ્દેશ્ય 370(3) દ્વારા હાંસલ થઈ શક્યો હોત અને આમ CO 273 માન્ય ગણવામાં આવે છે.