Mahakumbh 2025 : હજારો વર્ષ જૂના દિગંબર અની અખાડા, બ્રહ્મચર્ય, ત્યાગ જેવી અગ્નિપરીક્ષા, આ ક્રિયા બાદ બને છે નાગા સાધુ

Mahakumbh 2025 : હજારો વર્ષ જૂના દિગંબર અની અખાડા, બ્રહ્મચર્ય અને ત્યાગ જેવી અગ્નિપરીક્ષા, નાગા સાધુઓ તાહલુ અને મુરેતિયા પછી રચાય છે.

પ્રતીકાત્મક તસવીર ( ગૂગલમાંથી)

Source : google

History of Vaishnav Akhada: યુપીના પ્રયાગરાજમાં 13મી જાન્યુઆરીથી યોજાનાર મહાકુંભમાં લાખો સાધુઓની સાથે સાધુ-સંતોના 13 અખાડા પણ ભાગ લેવાના છે. આ અખાડાઓમાં શૈવ અને વૈષ્ણવ બંને સંપ્રદાયોના અનુયાયીઓ છે. અખાડાઓની શ્રેણીમાં આજે અમે તમને વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના શ્રી દિગંબર આણી અખાડા (સાબરકાંઠા) વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ. આ અખાડાની શરૂઆત અયોધ્યાથી થઈ હતી પરંતુ હવે તેનું મુખ્યાલય ગુજરાતમાં છે.

 વૈષ્ણવ અખાડાઓમાં સંન્યાસ લેનાર વ્યક્તિએ ત્રણ વર્ષ સુધી સેવા કરવાની હોય છે. આ સેવાને 'તહલ' કહેવામાં આવે છે. તાહલુ પછી તેને 'મુરેટિયા'નું બિરુદ મળે છે. ઘણા વર્ષો સુધી સેવા કર્યા પછી તેને નાગા પદ મળે છે. નાગા પાસે અખાડાની મહત્વની જવાબદારીઓ છે. નાગા પછી તેને પૂજારીનું પદ મળે છે. તેમને પૂજારી પછી જ મહંતનું પદ મળે છે.

અખાડાઓમાં ખાસલાધારી

વૈષ્ણવ અખાડાઓમાં વિશેષ સંતો હોય છે. વૈષ્ણવ અખાડાઓમાં રૂદ્રાક્ષને બદલે તુલસીની માળાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. વૈષ્ણવ અખાડામાં વિષ્ણુ સ્વરૂપ શ્રી રામ અને ભગવાન કૃષ્ણની પૂજા કરવામાં આવે છે. વૈષ્ણવ અખાડા શ્રી મહંતની દેખરેખ હેઠળ ચલાવવામાં આવે છે. વૈષ્ણવ અખાડાઓના પોતાના શ્રી મહંત છે. શ્રીમહંતની નીચે મહામંડલેશ્વર હોય  છે. મહામંડલેશ્વર ખાલસા કહેવાય છે. ખાલસા તપસ્વીઓને દીક્ષા આપે છે અને ધર્મનો પ્રચાર કરે છે.

વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના નિર્વાણ અની, નિર્મોહી અની અને દિગંબર અની અખાડાના પ્રમુખ દેવતાઓ સાથે, બધી પરંપરાઓ પણ સમાન છે. પાછળથી, શંકરાચાર્યના ઉદભવના સમયગાળા દરમિયાન 788 થી 820 સુધી, દેશના ચાર ખૂણામાં ચાર શંકર મઠ અને દશનામી સંપ્રદાયની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. પાછળથી આ દશનમી સન્યાસીઓના ઘણા અખાડા પ્રસિદ્ધ થયા, જેમાંથી સાત પંચાયતી અખાડા આજે પણ તેમની લોકશાહી પ્રણાલી હેઠળ સમાજમાં કાર્યરત છે.

અખાડાઓની સ્થાપના અંગે શું માન્યતા છે?

અખાડાઓની સ્થાપનાના ક્રમની વાત કરીએ તો, પ્રથમ આવાહન અખાડાની સ્થાપના વર્ષ 660માં, અટલ અખાડાની વર્ષ 760માં, મહાનિર્વાણી અખાડાની વર્ષ 862માં, આનંદ અખાડાની વર્ષ 969માં, નિરંજની અખાડાની વર્ષ 1017માં અને છેલ્લે જુના અખાડાની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. વર્ષ 1259 માં. ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. પરંતુ, આ તમામ ઉલ્લેખો એવા લોકોના છે જેઓ શંકરાચાર્યનો જન્મ 788 ઈ.સ.માં થયો હોવાનું માને છે, પરંતુ વાસ્તવમાં શંકરાચાર્યનો જન્મ 2055 વર્ષ પહેલા થયો હતો.

હજારો વર્ષ જૂના દિગંબર આની અખાડા, બ્રહ્મચર્ય, ત્યાગ જેવી અગ્નિપરીક્ષા, આ ક્રિયાઓ પછી વ્યક્તિ નાગા સાધુ બની જાય છે.