Sea GK: કોઇપણ દેશની સીમાને દરિયામાં કઇ રીતે કરવામાં આવે છે નક્કી ? જાણી લો

બેઝ લાઇનથી 200 નૉટિકલ માઇલના અંતર સુધીના વિસ્તારને એક્સક્લૂઝિવ ઇકોનૉમિક ઝૉન કહેવામાં આવે છે

(તસવીર- એબીપી લાઇવ)

Sea GK: સમુદ્ર, જે પૃથ્વીના લગભગ 71% ભાગને આવરી લે છે, તે હંમેશા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ રહ્યો છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કોઈપણ દેશ તેની દરિયાઈ સીમાઓ કેવી રીતે નક્કી કરે છે?

દરિયાઈ સરહદો કોઈપણ દેશ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જેમ કોઈપણ દેશની સરહદો જમીન પર હોય છે, તેવી જ રીતે સમુદ્રમાં પણ સરહદો હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે સમુદ્રમાં સીમાઓ કેવી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે.

સમુદ્રમાં સીમાઓ નક્કી કરવા માટે ઇન્ટરનેશનલ મેરીટાઇમ લૉ કૉડ (યૂનાઇટેડ નેશન્સ કન્વેન્શન ઓન ધ લૉ ઓફ ધ સી અથવા UNCLOS) નામનો આંતરરાષ્ટ્રીય કરાર છે. આ કરાર સમુદ્રના ઉપયોગ અને સંરક્ષણ સંબંધિત તમામ પાસાઓનું નિયમન કરે છે.

હવે સવાલ એ થાય છે કે, આ કાયદાનો ઉપયોગ સમુદ્રની સીમાઓ નક્કી કરવા માટે કેવી રીતે થાય છે? તો અમે તમને જણાવીએ કે બેઝ લાઇનથી 12 નૉટિકલ માઈલના અંતર સુધીના વિસ્તારને પ્રાદેશિક સમુદ્ર કહેવામાં આવે છે. સંબંધિત દેશને આ ક્ષેત્રમાં સંપૂર્ણ સાર્વભૌમ અધિકાર છે.

બેઝ લાઇનથી 200 નૉટિકલ માઇલના અંતર સુધીના વિસ્તારને એક્સક્લૂઝિવ ઇકોનૉમિક ઝૉન કહેવામાં આવે છે. આ ક્ષેત્રમાં, સંબંધિત દેશને કુદરતી સંસાધનોનું શોષણ કરવાનો વિશિષ્ટ અધિકાર છે.

આવી સ્થિતિમાં, આપણે મહત્વપૂર્ણ દરિયાઇ વિસ્તારો વિશે પણ જાણીએ છીએ. તો અમે તમને જણાવી દઈએ કે દરિયાઈ સીમા માટે કૉન્ટિનેંટલ શેલ્ફ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ સમુદ્ર તટનો ઢોળાવવાળો ભાગ છે જે કિનારેથી સમુદ્રની અંદરની તરફ જાય છે. આ ક્ષેત્રમાં પણ, સંબંધિત દેશને કુદરતી સંસાધનોનું શોષણ કરવાનો અધિકાર છે.

આ સિવાય આંતરરાષ્ટ્રીય જળ સમુદ્રનો તે ભાગ છે જે કોઈપણ દેશના પ્રાદેશિક અધિકારક્ષેત્રમાં આવતો નથી. તમામ દેશોના જહાજોને આ વિસ્તારમાં મુક્તપણે અવરજવર કરવાનો અધિકાર છે.

જોકે, કેટલીકવાર બે અથવા વધુ દેશો એક ટાપુ વિસ્તાર પર દાવો કરે છે, જેના કારણે દરિયાઈ સીમાને લઈને વિવાદ ઊભો થાય છે.