Digital Rupee: જાણો શા માટે CBDC લોન્ચ કરવા માટે આતુર છે ભારત
Digital Rupee: સમગ્ર વિશ્વમાં ડિજિટલ કરન્સી એટલે કે ક્રિપ્ટોકરન્સીનો ક્રેઝ વધી રહ્યો છે. દુનિયાભરના લોકો તેમાં રોકાણ કરી રહ્યા છે. પરંતુ ક્રિપ્ટોકરન્સી જેટલી ફ્યૂચરિસ્ટિક છે, તેની સાથે સંકળાયેલા વિવિધ જોખમો પણ છે.
Digital Rupee: સમગ્ર વિશ્વમાં ડિજિટલ કરન્સી એટલે કે ક્રિપ્ટોકરન્સીનો ક્રેઝ વધી રહ્યો છે. દુનિયાભરના લોકો તેમાં રોકાણ કરી રહ્યા છે. પરંતુ ક્રિપ્ટોકરન્સી જેટલી ફ્યૂચરિસ્ટિક છે, તેની સાથે સંકળાયેલા વિવિધ જોખમો પણ છે. તેથી, વિશ્વભરની સરકારો તેનું નિયમન કરવા માંગે છે જેથી તેની સાથે સંકળાયેલા જોખમો ઘટાડી શકાય. આ કડીમાં ભારત સરકાર પણ તેમાં પાછળ રહેવા માંગતી નથી. આ વર્ષની શરૂઆતમાં, ભારતે તેની પોતાની સેન્ટ્રલ બેંક ડિજિટલ કરન્સી (CBDC) રાખવાની યોજના જાહેર કરી હતી.
ફેબ્રુઆરીમાં, તેમના કેન્દ્રીય બજેટ ભાષણ દરમિયાન, નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે ભારત માટે CBDC લોન્ચ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. તેને 'Digital Rupee' કહીને, સીતારમને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ નાણાકીય વર્ષમાં ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) દ્વારા તેની શરૂઆત ડિજિટલ અર્થતંત્રને વેગ આપશે અને વધુ કાર્યક્ષમ ચલણ વ્યવસ્થાપન સિસ્ટમ તરફ દોરી જશે.
CBDC શું છે
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, CBDC રાષ્ટ્રીય ચલણથી અલગ નથી, પરંતુ માત્ર ડિજિટલ સ્વરૂપમાં છે. RBI એ CBDCને "સેન્ટ્રલ બેંક દ્વારા ડિજિટલ ચલણ" તરીકે વ્યાખ્યાયિત કર્યું છે. તે ફિએટ ચલણ જેવું જ છે અને ફિએટ ચલણ સાથે એક-થી-એક વિનિમયક્ષમ છે. ક્રિપ્ટોકરન્સીથી વિપરીત, સીબીડીસીનું મૂલ્ય સમય સાથે બદલાતું નથી. પરંતુ હજુ પણ નિયમિત ડિજિટલ વ્યવહારો અને CBDC વચ્ચે મુખ્ય તફાવત છે જે ડિજિટલ રૂપિયાને અલગ પાડશે. યુનાઈટેડ પેમેન્ટ્સ ઈન્ટરફેસ (UPI) પ્લેટફોર્મ જેમ કે BHIM, Google Pay અથવા PhonePe દ્વારા કરવામાં આવતા ડિજિટલ વ્યવહારોમાં બેંકિંગ સિસ્ટમનો ઉપયોગ સામેલ છે. ઓનલાઈન ટ્રાન્ઝેક્શન કરવા માટે યુઝર્સે તેમના બેંક એકાઉન્ટને UPI સાથે લિંક કરવાની જરૂર છે, પછી તે પેમેન્ટ માટે હોય કે મની ટ્રાન્સફર માટે.
શા માટે સેન્ટ્રલ બેંકો સીબીડીસીની શોધ કરી રહી છે
સીબીડીસીની શોધ કરનાર ભારત એકલો દેશ નથી. વિશ્વભરમાં લગભગ 90 ટકા સેન્ટ્રલ બેંકો CBDC-સંબંધિત કાર્ય સાથે સંકળાયેલી છે અને તેમાંથી એક ક્વાર્ટર કાં તો પોતાનું ડિજિટલ ચલણ વિકસાવી રહી છે અથવા પહેલેથી જ પાયલટ ચલાવવાના અદ્યતન તબક્કામાં છે. બેંક ફોર ઈન્ટરનેશનલ સેટલમેન્ટ્સ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સર્વેક્ષણમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે પાછલા વર્ષમાં તેમની પોતાની સીબીડીસી વિકસાવતી કેન્દ્રીય બેંકોની સંખ્યા બમણી થઈ ગઈ છે.
CBDC ગ્રાહકોને કેવી રીતે મદદ કરશે
તેથી, મોટો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે જો UPI, જે ડિજિટલ પેમેન્ટ્સમાં સફળતાનો પાયો છે, તેનો વ્યાપકપણે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, તો CBDC ગ્રાહકોના જીવનમાં કેવી રીતે બદલાવ લાવશે? પરંતુ CBDC તેના નવા મોડલ દ્વારા તે જગ્યામાં સ્પર્ધાનું નેતૃત્વ કેવી રીતે કરશે. તે વપરાશકર્તાઓને કોઈપણ અન્ય ડિજિટલ પેમેન્ટ સેવા જેવું જ લાગશે, પરંતુ CBDC એ મધ્યસ્થ બેંકની સીધી જવાબદારી હોવાથી તે વધુ સુરક્ષિત રહેશે અને બેંક દ્વારા ભંડોળ રૂટ કરતી વખતે ઉદ્ભવતા કોઈપણ પ્રકારના ડિફોલ્ટ પર નિર્ભર રહેશે નહીં.
ટ્રેન્ડિંગ સમાચાર
ટોપ સ્ટોરી
