General Knowledge: ચીફ ઓફ આર્મી સ્ટાફ અને ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ વચ્ચે શું હોય છે અંતર, શું હોય છે બન્નેની જવાબદારી?

General Knowledge: 11 જૂને કેન્દ્ર સરકારે ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદીને આગામી આર્મી ચીફ બનાવવાનો નિર્ણય લીધો છે. તેઓ 30 જૂન, 2024ના રોજ ચાર્જ સંભાળશે. તેમની જવાબદારી આર્મી ચીફ તરીકે રહેશે.

ચીફ ઓફ આર્મી સ્ટાફ અને ચીફ ઓફ ડીફેન્સ સ્ટાફ વચ્ચે શું હોય છે તફાવત (Image Source :Ministry of Defence)

General Knowledge: 11 જૂને કેન્દ્ર સરકારે ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદીને આગામી આર્મી ચીફ બનાવવાનો નિર્ણય લીધો છે. તેઓ 30 જૂન, 2024ના રોજ ચાર્જ સંભાળશે. તેમની જવાબદારી આર્મી ચીફ તરીકે રહેશે. આવી સ્થિતિમાં ઘણા લોકોને ચીફ ઓફ આર્મી સ્ટાફ (Chief Of Army Staff)અને ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ(Chief Of Defense Staff) વચ્ચેનો તફાવત ખબર નહીં હોય. તો ચાલો આજે આ બે પદો વચ્ચેનો તફાવત જાણીએ.

ચીફ ઓફ આર્મી સ્ટાફ શું છે?

ચીફ ઓફ આર્મી સ્ટાફ (COAS) આર્મીના એકંદર કમાન્ડ, નિયંત્રણ અને વહીવટ માટે જવાબદાર છે. તેમને સેનામાં થતા ફેરફારો અને કામ જોવાના છે. તેઓ સેનામાં ઊભી થતી સમસ્યાઓને પણ સંભાળે છે. ભારતના થલ સેના અધ્યક્ષ (ચીફ ઓફ આર્મી સ્ટાફ) ભારતની થલ સેનાના સેનાપતિ હોય છે. આ પોસ્ટ સામાન્ય રીતે જનરલ રેન્કના અધિકારીઓ હોય છે. હાલમાં જનરલ મનોજ પાંડે આ પદ સંભાળી રહ્યા છે. ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદી 30 જૂનથી આ જવાબદારી સંભાળશે. ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદી 40 વર્ષથી આર્મીમાં છે અને વિવિધ કમાન્ડ, સ્ટાફ, સૂચનાત્મક અને વિદેશી નિમણૂંકોમાં સેવા આપી છે. તેમની કમાન્ડની નિમણૂંકમાં રેજિમેન્ટ (18 જમ્મુ અને કાશ્મીર રાઈફલ્સ), બ્રિગેડ (26 સેક્ટર આસામ રાઈફલ્સ), ડીઆઈજી, આસામ રાઈફલ્સ (ઈસ્ટ) અને 9 કોર્પ્સનો સમાવેશ થાય છે.

ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ શું હોય છે?

તેની રચનાની ભલામણ 2001 માં મંત્રીઓના જૂથ દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જેને કારગીલ સમીક્ષા સમિતિ (1999) ના અહેવાલનો અભ્યાસ કરવાનું કાર્ય પણ સોંપવામાં આવ્યું હતું. જનરલ બિપિન રાવત દેશના પહેલા CDS હતા, તેમની નિમણૂક 31 ડિસેમ્બર 2019ના રોજ કરવામાં આવી હતી.

શું હોય છે જવાબદારી ?

CDS 'ચીફ ઑફ સ્ટાફ કમિટિ'ના કાયમી અધ્યક્ષ તરીકે સેવા આપે છે, જેમાં ત્રણેય સેવાઓના વડાઓ પણ સભ્ય છે. કોઈપણ ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફનું મુખ્ય કાર્ય ભારતીય સેનાની ત્રિ-સેવાઓ વચ્ચે વધુ ઓપરેશનલ સંકલનને પ્રોત્સાહન આપવાનું અને કોઈપણ પ્રકારના સંઘર્ષને ઓછું કરવાનું છે. આ ઉપરાંત, CDS સંરક્ષણ મંત્રાલયમાં લશ્કરી બાબતોના નવા વિભાગના વડા પણ છે. સેનાની ત્રણેય સેવાઓને લગતી બાબતોમાં CDS સંરક્ષણ પ્રધાનના મુખ્ય સલાહકાર તરીકે કામ કરે છે. CDS પાસે ત્રણેય સેના પ્રમુખોને આદેશ આપવાનો પણ અધિકાર છે. જો કે, તેની પાસે કોઈપણ સૈન્યને કમાન્ડ કરવાની સત્તા નથી.