Rajasthan Water Crisis: રાજસ્થાનના ઘણા વિસ્તારોમાં લોકો પાણી માટે તરસી રહ્યા છે

રાજસ્થાનમાં જળ સંકટ

ઉનાળાના વધતા જતા કહેર સાથે રાજસ્થાનના અનેક વિસ્તારોમાં પાણીની તીવ્ર અછત શરૂ થઈ ગઈ છે. પાલી જિલ્લો એક એવો વિસ્તાર છે જ્યાં શહેરી અને ગ્રામીણ બંને વિસ્તારોમાં પાણીની તીવ્ર અછત છે. શહેરી જનતાને પાણી પૂરું પાડવા માટે 15 એપ્રિલથી ટ્રેન દ્વારા જોધપુરથી પાલી સુધી પાણી પહોંચાડવાની તૈયારી કરવામાં આવી રહી છે. લગભગ છ વર્ષ બાદ વોટર ટ્રેન દ્વારા પાલીને પાણી આપવામાં આવશે. પાલીમાં સ્થિતિ કેવી છે? આ ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટમાં જાણો ત્યાંની વાસ્તવિકતા.

પાલીમાં રોહતનું બિથુ ગામ. અહીં સ્થિતિ ખૂબ જ ગંભીર છે. વર્ષોથી સરકારી ટેન્કરો દ્વારા જ ગામમાં પાણી પહોંચતું હોય છે, પરંતુ પાણી ખારું અને ખૂબ જ ગંદુ છે. પરંતુ લોકોની મજબૂરી છે કે તેઓએ આ પાણી જ પીવું પડે છે. ગામમાં પાંચ જાહેર પાણીની ટાંકીઓ હોવા છતાં અછતના કારણે માત્ર એક જ ટેન્કરનું પાણી પમ્પ કરવામાં આવી રહ્યું છે. ઘર માટે પાણી ભરાવાને કારણે ગામની ઘણી છોકરીઓને શાળા અને અભ્યાસથી દૂર રહેવું પડે છે.

ગ્રામીણ મહિલા મીરા કહે છે કે રોહત ગામની મહિલાઓ માટે આખો દિવસ ઘર માટે પાણીનો જુગાડ એ તેમની દિનચર્યાનો એક ભાગ બની ગયો છે. પાણી ગમે તેટલું ખારું અને ગંદુ હોય, કામ તો તેની સાથે જ કરવાનું હોય છે.

મોટા વાસણો અને ડબ્બાઓમાં પાણી ભરવામાં આવે તો તેને ઘરે પહોંચાડવું એ એક પડકારથી ઓછું નથી, તેથી મોંઘા પેટ્રોલ ખર્ચીને કેટલાક ટુ-વ્હીલરથી તો કેટલાક સાયકલ દ્વારા ભારે વાસણો લઈ જવાની ફરજ પડે છે.

રોહતના લગભગ 84 ગામોના હજારો લોકો સરકારી ટેન્કરના પાણી પર નિર્ભર છે. બીજી તરફ ખાનગી ટેન્કર માલિકો સરકારનું સસ્તું પાણી ગ્રામજનોને મોંઘા ભાવે વેચી તગડી કમાણી કરી રહ્યા છે. આ ગામની તપાસમાં અમને પાણીના આ મોંઘા ધંધાની પણ ખબર પડી. નરપત સિંહ નામના એક ટેન્કર ચાલકે જણાવ્યું કે તે 133 રૂપિયામાં સરકારી પાણીનું સંપૂર્ણ ટેન્કર ખરીદે છે અને પંદર વીસ કિલોમીટર દૂર ગામમાં જઈને બે હજારમાં વેચે છે.

આ વિસ્તારમાં ચાલી રહેલા પાણીના ધંધાની તપાસ કરવા માટે એબીપી ન્યૂઝ તે સ્થળે પહોંચ્યું જ્યાંથી ટેન્કર ચાલકો માત્ર 133 રૂપિયામાં સરકારી પાણી ખરીદી રહ્યા છે. જેતપુરના વોટર હાઇડ્રેન્ટમાં આ કામ ચાલી રહ્યું હતું. અનેક ટેન્કર ચાલકો સરકારી કાપલી કાપીને પાણી ભરવા માટે રાહ જોતા જોવા મળ્યા હતા અને બહાર ટેન્કરો પાણી ભરી રહ્યા હતા.

રામબાબુ નામના એન્જિનિયરે પાણીના ધંધામાં ઢાંકપિછોડો કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ ધીરેન્દ્ર નામના એ જ ઊભેલા માણસે ટેન્કરો દોઢથી બે હજાર રૂપિયા વસૂલતા હોવાની હકીકતને વાજબી ઠેરવી હતી.

અમારી તપાસના આગળના તબક્કામાં અમારી ટીમ સિંઘરી ગામમાં પહોંચી. અહીં પાણીનું ટેન્કર આવતાં જ જાણે આખા ગામમાં હોબાળો મચી ગયો હતો. કારણ કે અહીંના લોકો બે-ત્રણ દિવસ પછી ટેન્કર જુએ છે. ગામમાં ટેન્કર આવવાના સમાચાર મળતા જ સૌ પોતપોતાના વાસણો લઈને પાણી ભરવા દોડી ગયા. માત્ર યુવાનો અને મહિલાઓ જ નહીં, નાના બાળકો પણ પાણી માટે ચાલી રહેલી આ કવાયતનો ભાગ બનતા જોવા મળ્યા હતા. ગામમાં પાણીનું ટેન્કર આવ્યું અને લડાઈ શરૂ થઈ.

રોહતના ડઝનેક ગામોની આ દુર્દશા માટે મોટાભાગે વહીવટીતંત્ર જવાબદાર છે. વર્ષ 2002માં જોધપુરના કુડી વિસ્તારમાંથી મીઠી નહેરનું પાણી લાવવા માટે લગભગ ચાલીસ કિલોમીટર લાંબી પાઈપલાઈન નાખવામાં આવી હતી. આ પાઈપલાઈન રોહત સુધી આવી રહી છે, પરંતુ જાળવણીના અભાવે આ પાઈપલાઈન જર્જરિત થઈ ગઈ છે અને હવે મુશ્કેલી જોઈને આ પાઈપલાઈનનું ધ્યાન રાખવામાં આવી રહ્યું છે.

હવે જોધપુરથી પાલી શહેરમાં વોટર ટ્રેન દ્વારા પાણી લાવવાની તૈયારીઓ પણ જોરશોરથી ચાલી રહી છે. ટ્રેનનો પ્રથમ રાઉન્ડ 15 એપ્રિલથી શરૂ થશે. હવે અમે તમને જણાવી રહ્યા છીએ કે આ ટ્રેન પાલીના રેલવે સ્ટેશન સુધી કેવી રીતે પહોંચશે અને પાણી લોકો સુધી કેવી રીતે પહોંચશે. હાલમાં પાલી શહેરમાં પાંચથી સાત દિવસમાં પાણી પહોંચાડવામાં આવી રહ્યું છે અને ટ્રેન દ્વારા પાણીના પરિવહન પર 20 કરોડનો ખર્ચ થશે.

અમે રોહતના એસડીએમ સુરેશ કેએમ અને પાલીના વિધાનસભ્ય જ્ઞાનચંદ પારખ સાથે પણ પાલીમાં પાણીને લઈને થયેલા હોબાળા અંગે વાત કરી હતી. સુરેશ કે.એમ.એ આશા વ્યક્ત કરી હતી કે કુડી અને રોહતની પાઇપલાઇનના સમારકામ બાદ વિસ્તારના ગામડાઓમાં પરિસ્થિતિ સુધરશે. પાંચ વખતના ધારાસભ્ય જ્ઞાનચંદ પારખે પાણીની આ વિકટ પરિસ્થિતિ માટે વહીવટીતંત્રને જવાબદાર ઠેરવ્યું હતું.