દિલ્હી-NCRમાં ભૂકંપના જોરદાર આંચકા, રિક્ટર સ્કેલ પર 7.1ની તીવ્રતા, કેન્દ્ર ચીન-નેપાળ સરહદ પર હતું

ચીનની સત્તાવાર સમાચાર એજન્સી સિન્હુઆએ જણાવ્યું હતું કે મંગળવારે વહેલી સવારે ચીનના પશ્ચિમ શિનજિયાંગ ક્ષેત્રના દૂરના ભાગમાં 7.1ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો.

પ્રતિકાત્મક તસવીર

Source : Getty

ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 7.1 હોવાનું કહેવાય છે. ભૂકંપનું કેન્દ્ર નેપાળ-ચીન સરહદ નજીક હોવાનું કહેવાય છે. ભૂકંપના આ આંચકા એટલા જોરદાર હતા કે ઘણા વિસ્તારોમાં લોકો ડરીને ઘરની બહાર નીકળી ગયા હતા. ચીનમાં ભૂકંપ બાદ અનેક વખત આફ્ટરશોક્સ અનુભવાયા હતા. તેમની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 4.5 સુધી માપવામાં આવી છે.

સોમવારે ફરી એકવાર દિલ્હી અને NCRમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. ભૂકંપના આ આંચકા લાંબા સમય સુધી અનુભવાયા હતા. ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 7.1 માપવામાં આવી હતી. ભૂકંપનું કેન્દ્ર નેપાળ-ચીન સરહદ નજીક હોવાનું કહેવાય છે. ભૂકંપના આ આંચકા એટલા જોરદાર હતા કે ઘણા વિસ્તારોમાં લોકો ડરીને ઘરની બહાર નીકળી ગયા હતા.

ચીનની સત્તાવાર સમાચાર એજન્સી સિન્હુઆએ જણાવ્યું હતું કે મંગળવારે વહેલી સવારે ચીનના પશ્ચિમ શિનજિયાંગ ક્ષેત્રના દૂરના ભાગમાં 7.1ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. સ્થાનિક સમય અનુસાર સવારે 2 વાગ્યા પછી અક્સુ પ્રાંતના વુશુ કાઉન્ટીમાં ભૂકંપનો આંચકો અનુભવાયો હતો. ભૂકંપ બાદ અનેક વખત આફ્ટરશોક્સ અનુભવાયા હતા. તેમની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 4.5 સુધી માપવામાં આવી છે.

યુએસ જીઓલોજિકલ સર્વેએ જણાવ્યું કે ભૂકંપ તિયાન શાન પર્વતમાળામાં આવ્યો હતો. છેલ્લી સદીમાં આ પ્રદેશમાં સૌથી મોટો ધરતીકંપ 1978 માં મંગળવારના પ્રારંભિક કલાકોમાં ઉત્તરમાં લગભગ 200 કિલોમીટર દૂર 7.1 તીવ્રતાનો ભૂકંપ હતો. પાડોશી દેશો કિર્ગિસ્તાન અને કઝાકિસ્તાનમાં પણ ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા.

પૃથ્વીની અંદર સાત ટેક્ટોનિક પ્લેટો છે. આ પ્લેટો સતત ફરતી રહે છે. જ્યારે આ પ્લેટો એકબીજા સાથે અથડાય છે, ત્યારે તે ઘસવામાં આવે છે. જ્યારે તેઓ એકબીજા પર ચઢે છે અથવા તેમની પાસેથી દૂર જાય છે, ત્યારે જમીન ધ્રુજવા લાગે છે. આને ભૂકંપ કહેવાય છે. ભૂકંપ માપવા માટે રિક્ટર સ્કેલનો ઉપયોગ થાય છે. જેને રિક્ટર મેગ્નિટ્યુડ સ્કેલ કહેવામાં આવે છે.

રિક્ટર મેગ્નિટ્યુડ સ્કેલ 1 થી 9 સુધીનો છે. ભૂકંપની તીવ્રતા તેના કેન્દ્ર એટલે કે એપી સેન્ટર પરથી માપવામાં આવે છે. એટલે કે તે કેન્દ્રમાંથી નીકળતી ઉર્જા આ સ્કેલ પર માપવામાં આવે છે. 1 એટલે ઓછી તીવ્રતાની ઊર્જા બહાર આવી રહી છે. 9 એટલે સર્વોચ્ચ. ખૂબ જ ભયાનક અને વિનાશક તરંગ. તેઓ દૂર જતાં નબળા બની જાય છે. જો રિક્ટર સ્કેલ પર તીવ્રતા 7 હોય, તો તેની આસપાસ 40 કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં જોરદાર આંચકો આવે છે.

કેટલું તીવ્ર, કેટલું જોખમી?

ભૂકંપ કેટલો ખતરનાક છે? તે રિક્ટર સ્કેલ પર માપવામાં આવે છે. ભૂકંપમાં, રિક્ટર સ્કેલનો દરેક સ્કેલ અગાઉના સ્કેલ કરતા 10 ગણો વધુ ખતરનાક હોય છે.

- 0 થી 1.9 ની તીવ્રતાવાળા ધરતીકંપ માત્ર સિસ્મોગ્રાફ દ્વારા શોધી શકાય છે.

- જ્યારે 2 થી 2.9 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે છે, ત્યારે થોડું કંપન થાય છે.

- જ્યારે 3 થી 3.9ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે છે ત્યારે એવું લાગે છે કે જાણે કોઈ ટ્રક ત્યાંથી પસાર થઈ ગઈ હોય.

- 4 થી 4.9ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં વિન્ડો તૂટી શકે છે. દિવાલો પર લટકતી ફ્રેમ્સ પડી શકે છે.

- 5 થી 5.9ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં ઘરનું ફર્નિચર હલી શકે છે.

- 6 થી 6.9ની તીવ્રતા સાથેનો ભૂકંપ ઈમારતોના પાયામાં તિરાડ પડી શકે છે, જેનાથી ઉપરના માળને નુકસાન થાય છે.

- જ્યારે 7 થી 7.9ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે છે ત્યારે ઇમારતો ધરાશાયી થાય છે. ભૂગર્ભમાં પાઈપલાઈન ફૂટી.

- 8 થી 8.9ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં ઈમારતો તેમજ મોટા પુલ ધરાશાયી થઈ શકે છે.

- 9 કે તેથી વધુ તીવ્રતાનો ધરતીકંપ મોટાપાયે વિનાશનું કારણ બને છે. જો કોઈ ખેતરમાં ઊભું હોય, તો તે પૃથ્વીને ધ્રુજારી જોશે. જો સમુદ્ર નજીક છે, તો સુનામી આવી શકે છે.