પત્નીને રોકડ આપવા પર ટેક્સ લાગી શકે છે, નોટિસ પણ આવી શકે છે! જાણો આવકવેરાના નિયમો

આવકવેરા કાયદાની કલમ 269SS અને 269Tનું પાલન કરવું જરૂરી, રોકડ વ્યવહારમાં પારદર્શિતા રાખવી હિતાવહ

પ્રતિકાત્મક તસવીર

Source : freepik

Income tax rules for spouse gifts 2025: જો તમે તમારી પત્નીને રોકડ આપો છો અને તે આ નાણાંનો ઉપયોગ રોકાણ માટે કરે છે (જેમ કે ફિક્સ ડિપોઝિટ, શેર માર્કેટ અથવા મિલકત ખરીદવા) અને તેમાંથી આવક મેળવે છે, તો આ આવક પર કર ચૂકવવો જરૂરી રહેશે. જો તમે તમારી પત્નીને દર મહિને રોકડ અથવા બેંક ટ્રાન્સફર દ્વારા તેના ખર્ચ માટે પૈસા આપો છો, તો સાવચેત રહો. આવકવેરાના નિયમો અનુસાર, આ પૈસા તમારી આવકનો એક ભાગ ગણી શકાય અને ટેક્સ નોટિસ (IT નોટિસ) માટેનું કારણ બની શકે છે. ઘણા લોકો આ નિયમથી અજાણ છે અને પછીથી મુશ્કેલીમાં આવી શકે છે. ચાલો જાણીએ કે આવકવેરા કાયદો આ વિશે શું કહે છે અને તેનાથી બચવા માટે તમારે શું કરવું જોઈએ.

તમારે આવકવેરા કાયદાના કેટલાક ખાસ નિયમો ધ્યાનમાં રાખવા પડશે. પતિ-પત્ની વચ્ચે રોકડ વ્યવહારો સામાન્ય હોવા છતાં, જો તમે તમારી પત્નીને રોકડ અથવા પૈસા આપો છો, તો કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં આવકવેરાની નોટિસ આવી શકે છે.

આવકના ક્લબિંગના નિયમો

ભારતીય આવકવેરા કાયદાના નિયમો હેઠળ કલમ 269SS અને 269Tનું પાલન કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો કે, સામાન્ય રીતે, જો પતિ તેની પત્નીને ઘરના ખર્ચ માટે અથવા ભેટ તરીકે રોકડ આપે છે, તો તેના પર કોઈ કર જવાબદારી નથી. આ રકમ પતિની આવક તરીકે ગણવામાં આવે છે અને પત્ની પર કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી. પરંતુ જો પત્ની આ પૈસાનો ઉપયોગ રોકાણ (જેમ કે ફિક્સ ડિપોઝીટ, શેર માર્કેટ અથવા પ્રોપર્ટી ખરીદવા) માટે કરે છે અને તેમાંથી આવક મેળવે છે, તો આ આવક પર ટેક્સ ચૂકવવો જરૂરી રહેશે. આને "ક્લબિંગ ઓફ ઇન્કમ" નિયમ હેઠળ પતિની આવકમાં ઉમેરી શકાય છે, જે કર જવાબદારીમાં વધારો કરી શકે છે.

કલમ 269SS અને 269T શું છે?

રોકડ વ્યવહારોને કલમ 269SS અને 269T દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવ્યા છે જેથી કરીને કાળાં નાણાં પર અંકુશ લાવી શકાય. કલમ 269SS: રોકડમાં ₹20,000 થી વધુની એડવાન્સ પેમેન્ટ તરીકે ઉધાર લેવા, જમા કરવા અથવા સ્વીકારવા પર પ્રતિબંધ છે. જો પતિ તેની પત્નીને ₹ 20,000 થી વધુ રોકડ આપે છે, તો તે બેંકિંગ મોડ (જેમ કે ચેક, NEFT, RTGS) દ્વારા કરવું ફરજિયાત છે. કલમ 269T: જો ₹20,000 થી વધુ ઉછીના લીધેલા નાણા પરત કરવાના હોય, તો તે પણ બેંકિંગ ચેનલો દ્વારા કરવા પડશે. પતિ-પત્ની જેવા ગાઢ સંબંધોના કિસ્સામાં, આ કલમોના ઉલ્લંઘન માટે કોઈ દંડ લાદવામાં આવતો નથી, પરંતુ પારદર્શિતા જાળવવી મહત્વપૂર્ણ છે.

પત્નીને આપવામાં આવેલા પૈસા માટે કયા નિયમો લાગુ પડે છે?

ઘરના ખર્ચ માટે: પતિ તેની પત્નીને ઘરના ખર્ચ માટે ગમે તેટલી રકમ આપી શકે છે. આના પર કોઈ કર જવાબદારી નથી, અને તે પતિની આવકનો ભાગ માનવામાં આવે છે.

રોકાણ માટે: જો પત્ની તેના પતિ દ્વારા આપવામાં આવેલી રકમથી કોઈ રોકાણ કરે છે, જેમ કે ફિક્સ ડિપોઝિટ, શેરબજાર અથવા મિલકત ખરીદવી, તો તેણે આમાંથી થતી આવક પર ટેક્સ ચૂકવવો પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો પત્નીની રોકાણની આવક રૂ. 1,00,000 છે, તો તે પતિની આવકમાં ઉમેરવામાં આવશે અને કર લાદવામાં આવશે.

ભાડાની આવક: જો પત્નીને આપેલા પૈસાથી મિલકત ખરીદી હોય અને તેમાંથી ભાડું મળે તો આ ભાડું પત્નીની આવક ગણાશે અને તેના પર ટેક્સ વસૂલવામાં આવશે.

ભેટ કર નિયમો: જો પતિ તેની પત્નીને ભેટમાં પૈસા આપે તો તેના પર કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી. આવકવેરા કાયદા અનુસાર, પતિ અને પત્નીને નજીકના સંબંધીઓ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે, અને ભેટ પર કર મુક્તિ આપવામાં આવે છે.

ટેક્સ નોટિસ ટાળવાની રીતો:

₹20,000 થી વધુના રોકડ વ્યવહારો ન કરો.

બેંકિંગ મોડ (ચેક, NEFT, RTGS) નો ઉપયોગ કરો.

ઈન્કમ ટેક્સ રિટર્ન (ITR)માં પત્ની દ્વારા કરવામાં આવેલ રોકાણ અને તેમાંથી થતી આવક યોગ્ય રીતે દાખલ કરો.

જો તમારી પત્નીએ પ્રોપર્ટી, એફડી અથવા અન્ય રોકાણ કર્યું હોય તો તેની આવક પર સમયસર ટેક્સ ભરો.

ટેક્સ નોટિસ ક્યારે આવી શકે?

જો પતિ-પત્ની વચ્ચે થતા રોકડ વ્યવહારોમાં પારદર્શિતા ન હોય અથવા પત્નીએ તે રકમમાંથી આવક જાહેર કરી ન હોય તો આવકવેરા વિભાગ નોટિસ જારી કરી શકે છે. ખાસ કરીને જો નાણાનો ઉપયોગ ટેક્સ બચાવવા માટે થયો હોય તો આવકવેરા વિભાગ કાર્યવાહી કરી શકે છે.

એકંદરે, પતિ-પત્ની વચ્ચેના રોકડ વ્યવહારો પર ટેક્સનો કોઈ સીધો નિયમ નથી, પરંતુ આવકવેરા કાયદાની જોગવાઈઓનું પાલન કરવું જરૂરી છે. રોકડ વ્યવહારોમાં પારદર્શિતા અને સાચો રેકોર્ડ જાળવવો એ ટેક્સ નોટિસથી બચવાનો સૌથી સરળ રસ્તો છે.

આ પણ વાંચો...